Zonder rechten zijn we aan de mens-goden overgeleverd

In afgelopen jaren in het algemeen en in de afgelopen acht maanden in Gaza en elders in de Palestijnse gebieden in het bijzonder zijn we als medici getuige van het schenden van de internationale rechten van de Geneefse conventie: recht op medische zorg verlenen en recht op medische zorg krijgen.

Van aanvallen op ziekenhuizen tot het ontzeggen van medische hulp aan gewonden. Van niet toelaten van medische hulp in de getroffen gebieden tot doden en gevangenneming van honderden zorgverleners.
Was het eerder in Syrië, Afghanistan, Oekraïne, nu is het in Gaza en andere Palestijnse gebieden. De schendingen van internationaal recht op medische zorg nemen inmiddels een schrikbarende wending. Zijn we als internationale gemeenschap immuun geworden voor deze schendingen of raken ze nog niet de laag die ons allen met elkaar verbindt: compassie voor de ander? 

Ik ben bijna tien jaar forensisch arts geweest in regio Rotterdam. Ook verantwoordelijk voor de arrestantenzorg, van verdachten van kleine vergrijpen tot de verdachten van zeer ernstige misdaden. Mijn opleider zei altijd dat voor ons artsen een wettelijk recht naast onze eed bovenaan staat: iedereen heeft recht op fatsoenlijke medische zorg.

Bij het zien van de beelden van een gewonde arrestant die door Israëlische militairen op een motorkap wordt vastgebonden moet ik aan zijn woorden terugdenken. Er is maar één constatering die ik op deze zonnige ochtend in juni in een van de welvarendste landen ter wereld kan maken. Ook al kunnen we de oorlog niet stoppen, we kunnen ons er wel voor inzetten dat het recht op zorg tijdens de oorlog waar dan ook ter wereld niet met voeten getreden wordt. Of het nou Gaza is of Soedan, Congo, Afghanistan of Oekraïne. 
Als de politieke en militaire leiders het schenden van het universele recht op medische zorg, ten tijde van een oorlog, faciliteren of niet stoppen of ervan wegkijken, dan kunnen wij als beroepsgroepen van medici onze verantwoordelijkheid oppakken. Wij kunnen pal voor het universele recht op medische zorg gaan staan en de facto voor onze collega's en hun patiënten. Doen wij het niet dan zullen we lijdzaam toekijken naar deze verder afglijdende schaal van het schenden van het recht op medische zorg.

Het tweede lid van onze artseneed zegt: Ik zal voor de zieken zorgen, de gezondheid bevorderen en het lijden verlichten. Het staat als een huis. Universeel. Zonder geografische coördinaten.

Gisteren was ik op een afscheidsfeest van een dierbare collega met een warm zorghart voor collega's en patiënten. Ik heb het boek van Rutger Bregman De meeste mensen deugen aan haar gegeven. Een boek dat helpt om het glas halfvol te zien, juist ook in deze tijden. Een andere collega zei, 'Shakib, de meeste mensen deugen, maar die hele kleine minderheid die niet deugt, heeft de macht.'

Juist door voor die meeste mensen opkomen, waar ze ook zijn, en hun leed een stem te geven, doen wij als artsen en andere zorgverleners datgene wat onze beroepsethiek en onze eed voorschrijft: gezondheid bevorderen en het lijden verlichten.