‘Ik begeef me graag buiten de klinische paden’

Claar van Leeuwen is aios gastro-intestinale en oncologische chirurgie bij Haaglanden Medisch Centrum. Wat zijn haar gedachten als het over zingeving gaat?

‘Bijna iedereen in de zorg heeft wel ervaringen opgedaan vanuit de patiëntenkant. Dat is, hoe verdrietig vaak ook, voor artsen heel vormend. Zo heb ook ik dierbaren verloren en de zorg vanuit de andere kant meegemaakt. Dit soort ervaringen leert je om je als arts nog beter te verplaatsen in de patiënt en echt bij diens beleving aan te sluiten. Je gaat stilstaan bij vragen als hoe het is om in een ziekenhuis te liggen en het hele systeem dat daarbij hoort over je heen te krijgen. Er valt dan licht op zaken waar je in de hectiek van de dag niet altijd goed genoeg bij stil blijkt te staan. Om op deze manier met patiënten in contact te zijn is het nodig om tijd te maken en ruimte te creëren. Dat geeft mij het gevoel dat ik zinvol bezig ben.

Het is voor mij ook zingevend om me buiten de klinische paden te begeven. Ik ben bestuurlijk actief binnen de Vereniging van Assistent-Geneeskundigen in de Heelkunde (VAGH). Dat geeft me de gelegenheid om bijvoorbeeld columns te schrijven in het Nederlands Tijdschrift voor Heelkunde en stil te staan bij allerlei boeiende thema’s. Zo was een thema onlangs “winnen en verliezen”. Dat thema leeft binnen de chirurgie, we kennen een soort winnaarsmentaliteit, dat zit in het chirurgische karakter. Door daarop te reflecteren realiseer ik mij evenwel dat dit niet alleen maar goed is, dat die mentaliteit ook kan doorschieten en een ongezonde prestatiedruk kan opleveren. Dan wordt het moeten-moeten en je met anderen vergelijken, aangewakkerd door de sociale media. Iets wat helaas zeker voor de jongere generatie geldt.

Reflecteren en ruimte en tijd maken staat tegenwoordig op allerlei manieren onder druk. Door de wachtlijsten en de productie- en administratiedruk die de zorg kenmerken bijvoorbeeld. En door de stress en frustratie die je als chirurg in opleiding kan hebben over het momenteel lastige toekomstperspectief als je eenmaal klaar bent met de opleiding. Het is wat mij betreft vooral belangrijk om daarin de rust te bewaren en uit te gaan van je eigen kracht. Op voorhand zorgen maken is niet zo zinvol.

Een prettige samenwerkingssfeer is voor mijn gevoel van zingeving eveneens cruciaal. In de samenwerking met collega’s wil ik collegiaal zijn en bijdragen aan een sfeer van ‘op elkaar letten’. Het is immers een zwaar beroep en we maken heftige dingen mee. Elkaar goed kunnen vertrouwen is dan ook essentieel.

Goed samenwerken is ook voor de contacten met de patiënten belangrijk. Juist in de oncologie zijn er moeilijke besluiten te nemen, met nog niet altijd evenveel wetenschappelijke onderbouwing. Niet opereren is steeds vaker een richting die we inslaan en daarvoor heb je die samenwerking en onderling vertrouwen nodig, met het team van collega’s maar met name ook met de patiënt.

Zingeving is voor mij ook sterk verbonden met dankbaarheid. Er is zoveel waar ik dankbaar voor kan zijn. Ik kom uit een nest waar ik alle ruimte kreeg die ik nodig had. Zo was ik een jaar in de VS om daar als eerstejaars “business” te studeren (met veel sporten) en met een heel breed palet van vakken, inclusief piano en acteren. Ik dacht destijds nog dat ik zakenvrouw wilde worden. Dat was het toch uiteindelijk niet voor mij, maar het was goed om dat te kunnen onderzoeken en zo zelfstandig mijn keuze voor geneeskunde te kunnen maken. Los van mijn ouders, die toevallig ook allebei arts zijn.

Tot slot ben ik ook dankbaar dat ik het geluk heb gehad om voor een vak te kiezen waar ik nog steeds zo enorm enthousiast van word. Want, en dat is niet overdreven, ik fiets (bijna) elke dag met plezier naar mijn werk, waarbij het niet als “werk” voelt. Over zingeving gesproken!’