Hoofd, hart, handen

‘Mama, ik snap het niet zo goed. Waarom duurt het vwo zes jaar en het vmbo maar vier jaar? Het zou toch omgekeerd moeten zijn? Leerlingen op het vmbo hebben toch iets meer tijd nodig om op hetzelfde niveau te komen?’
Deze hele terechte en door mij niet direct te beantwoorden vraag van mijn 10-jarige dochter raakt me en zet me aan het denken. ‘Tja, lieverd, mama weet dat ook niet zo goed.’

De crux zit hem in ‘op hetzelfde niveau komen’. Zo’n mooi en puur streven. We hebben allemaal unieke talenten. Voor de één is dat hoofdelijk werk, voor de ander is dat verbinden, voor de derde is dat dingen maken. Hoofd, hart, handen. Hoe mooi om deze facetten allemaal aan bod te laten komen in het onderwijs en voor elke leerling een uniek accent te leggen. Maar zo werkt ons onderwijssysteem niet. Hoofd: extra tijd op school. Handen: kort en krachtig onderwijs en hop de praktijk in. Hart: dat doe je maar in je eigen tijd. We gaan je op school niet leren hoe je het leven zou kunnen leven, niet over de valkuilen ervan, niet over hoe je je (mentaal en fysiek) gezond houdt en een hoge kwaliteit van leven bereikt. Wel hoe je sommen kan maken zonder rekenmachine en je spelling moet doen (die elke zoveel jaar weer verandert en sterk beperkt is tot dit kikkerlandje).

Verbinden, elkaars kracht vinden en respecteren of zelfs laten floreren? Nee, zo zit ons onderwijsstelsel niet in elkaar. Cognitieve hoepeltjes springen en hordes lopen: steeds hoger, sneller en harder. En dat alles uitgedrukt in cijfers, want meten is weten. Kwantiteit is vergelijkbaar, kwaliteit maar lastig meetbaar.

Deze kansenongelijkheid start jong en werkt het hele leven door. Ik zie het ook terug in de zorg. Hoeveel beter zijn je kansen als je het een beetje begrijpt, het systeem doorhebt. Als je niet afhankelijk bent van een zorgverlener waar je toevallig door je postcode en zorgverzekeraar terecht komt, maar het systeem doorziet, weet hoe je keuzes kunt en moet maken. Dat je geen last hoeft te hebben van wachttijdproblematiek of dat je feilloos weet hoe je de beste zorgverlener op jouw terrein kan vinden. Je ziet het pas als je het doorhebt, op zijn mooi cruyffiaans. En sommigen hebben iets meer tijd nodig om het door te hebben. Maar zo werkt ons onderwijsstelsel niet.

‘Nee, lieverd, mama begrijpt dat ook niet zo goed.’