The old man’s friend?

Mijn vader was patholoog. Ik moet aan hem denken nu ik herstel van een pneumonie. Hij noemde de pneumonie ‘the old man’s friend’, vanwege het vlotte, stille wegglijden uit het leven.

Iets waar hij zelf op hoopte in zijn laatste levensjaren, bemoeilijkt door progressieve multiple sclerose. Mijn eigen recente ervaring doet een duistere kant van deze vriend vermoeden.

Het begon met hoesten en slijm opgeven. Na een aantal dagen en nachten continu slijm ophoesten waren de stembanden geïrriteerd. Ook de kokhalsreflex was actiever, zoals te merken bij het tandenpoetsen. Omdat de oorzaak bijna altijd viraal is, is de behandeling symptomatisch, al zeggen de richtlijnen erbij dat er geen bewijs is dat het zin heeft. Er is geen koorts, dus ernstig zal het niet zijn.

Op een nacht komt er echter bij een heftige hoestpartij een slijmprop klem te zitten tussen de stembanden; die verkrampen, zodat inademen niet lukt. Proberend rustig te blijven komt er fluitend heel geleidelijk genoeg lucht naar binnen om een krachtige hoest in te kunnen zetten. De slijmprop belandt in de wasbak waar het zich stevig vasthecht aan het porselein. De dienstdoende huisarts stelt vast dat er sprake is van een pneumonie linksonder. Fijn dat er een verklaring is en dat we een gezondheidssysteem hebben dat je helpt wanneer het nodig is. Amoxicilline wordt ingezet om te helpen de infectie de baas te worden.

Een dag later komt er een slijmprop vast te zitten die zich níét laat weghoesten. Na drie fluitende pogingen bellen we 112. Vooroverzittend en heel beheerst oppervlakkig ademend wacht ik af. Kort voor de ambulance arriveert lukt het met een hoestpoging de slijmprop alsnog de keel in te krijgen. Terwijl ik zwetend en uitgeput blijf zitten, stellen de verplegers vast dat ik kan praten, pols en bloeddruk heb, voldoende zuurstof in mijn bloed heb, en er dus, kortom, geen sprake is van een noodtoestand. Overleg met de huisarts levert ongewijzigd beleid op. De dagen erna nemen de aanvallen van de slijmproppen geleidelijk af in aantal en hevigheid. Al blijven ze verraderlijk: uit het niets kan er eentje een piepende verstikkende hoestpartij inzetten.

Ik vertel dit alles omdat het een duistere kant van de old man’s friend laat zien. Ik ben een verder gezonde 74-jarige die de kracht en rust heeft om de vastzittende slijmproppen weg te krijgen. Ik vrees dat een verzwakte oudere dat niet lukt en, denkend ‘ik stik’, stikt.

Marten van Wijhe, anesthesioloog niet-praktiserend