Specialistische ggz slaat meer aan bij ‘rijken’ dan bij ‘armen’

Mensen met de laagste inkomens die aankloppen bij de specialistische ggz zijn al ernstiger ziek, krijgen relatief minder behandelminuten, hebben minder kans dat hun psychisch, sociaal en beroepsmatig functioneren verbetert en maken meer kans op een aanvullende behandeling dan patiënten uit hogere inkomenscategorieën.

Dat signaleren Francisca Vargas Lopes e.a., onderzoekers van het Erasmus MC, wier studie verschijnt in The Lancet Psychiatry. Vargas Lopes e.a. wilden deze ongelijkheid beter in kaart brengen omdat er tot dusverre weinig gegevens over waren.

Minder profijt van behandeling

Zij analyseerden geanonimiseerde gegevens van ruim 950 duizend Nederlanders die tussen 2011 en 2016 een eerste behandeling startten bij de gespecialiseerde ggz, gekoppeld aan informatie over hun inkomen afkomstig van de belastingdienst. Van degenen uit de laagste inkomensgroepen ervaart slechts 26 procent na behandeling een verbetering van psychisch, sociaal en beroepsmatig functioneren ten opzichte van 43 procent van de mensen in de hoogste inkomensgroep. Verder bleek dat mensen met een inkomen in de laagste 20 procent van de Nederlandse bevolking bij de start van de behandeling ernstiger ziek zijn, op basis van hun zogenaamde global assessment of functioning (GAF)-score. En zij krijgen 1,8 procent (95%-betrouwbaarheidsinterval (BI): 1,1-2,4) minder behandelminuten dan mensen met een vergelijkbare diagnose en ziekte-ernst in de hoogste 20 procent van de inkomens. Ten slotte hadden zij een iets hogere kans (3,0 %-punt, 95%-BI: 2,7-3,3; p < 0,001) op het ondergaan van aanvullende behandeling. Dit alles werd aangetoond na correctie voor factoren zoals diagnose, ziekte-ernst bij aanvang, ontvangen behandeltijd en type behandeling.

‘We weten uit internationaal onderzoek dat mensen met een lager inkomen minder toegang hebben tot geestelijke gezondheidszorg. Nu tonen we voor het eerst aan dat die ongelijkheid voortduurt tijdens de behandeling. Beleid dat zich alleen richt op het verbeteren van de toegankelijkheid van de ggz mist de mogelijke rol van inkomensongelijkheid tijdens de behandeling’, stelt Vargas Lopes in het begeleidende persbericht.

Verklaring voor ongelijkheid

De oorzaken van deze verschillen zijn met dit onderzoek niet vast te stellen. ‘Misschien volgen mensen met een laag inkomen de behandeladviezen minder goed, hebben ze een minder gunstige thuisomgeving voor herstel of kunnen ze minder goed om de juiste hulp vragen. Er kan ook een mismatch zijn tussen de professional in de geestelijke gezondheidszorg en de patiënt in bepaalde kwetsbare groepen met een laag inkomen, wat de resultaten van de behandeling belemmert’, aldus Vargas Lopes. Ze benadrukt dat dit slechts hypotheses zijn die verder onderzocht dienen te worden.