Vaccinatie en vaccins

Vanaf ongeveer 3000 voor Christus begonnen infectieziekten aan hun opmars. Besmettelijke ziekten kunnen namelijk alleen overleven in vrij grote gemeenschappen. Zo zijn mazelen, pokken, tuberculose en kinkhoest gebonden aan wat we beschavingen noemen, met nederzettingen en omliggende gebieden met veel onderling contact. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat mazelen alleen voorkomen als er constant minstens 7000 gevoelige personen beschikbaar zijn.

Deze wijsheid ontleen ik aan een aardig boek, Fascinatie voor vaccinatie, dat verscheen ter gelegenheid van het afscheid van twee autoriteiten op het gebied van vaccinatie en vaccins: Ben van der Zeijst en Rudy Burgmeijer, beiden tot voor kort verbonden aan het Nederlands Vaccin Instituut.

Sinds 2005 is de aansturing van het Rijksvaccinatieprogramma de verantwoordelijkheid van het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb), bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het Nederlands Vaccin Instituut zorgt voor productie en inkoop van de vaccins.

Het boek wordt door de uitgever nadrukkelijk niet als liber amicorum gepresenteerd. En dat is het ook niet. Het geeft een informatief beeld van alle belangrijke problemen en uitdagingen waar het vaccinonderzoek voor staat. Die zijn niet uitsluitend van wetenschappelijke aard.

Roel Coutinho (CIb) wijst er bijvoorbeeld op dat de roep (en soms de reële noodzaak) om vaccins in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) op te nemen, kan afketsen op het feit dat de bevolking de infectieziekten waar ze tegen wordt ingeënt niet meer kent. ‘Daardoor realiseert men zich niet meer wat de gevolgen van een lage vaccinatiegraad kunnen zijn zowel individueel als voor de volksgezondheid als geheel.’ En daarom ook is steeds zorgvuldige afweging over opname in het RVP nodig.

Opname kan ook schade aanrichten. Neem het hepatitis-B-vaccin. De Gezondheidsraad vindt met reden dat het in het RVP thuishoort. Maar, stelt Coutinho, het gaat om een seksueel overdraagbare infectieziekte die in Nederland weinig voorkomt. ‘Een maatschappelijke discussie vergelijkbaar met die rondom het HPV-vaccin ligt daarom op de loer.’ HM