Patent op DNA

Hoever patentrechten op DNA gaan, is misschien gemakkelijker te beredeneren dan op het eerste gezicht lijkt.

We moeten ons niet afvragen hoever de rechten gaan van de uitvinder, maar wat er moet gebeuren met iemand die vanuit een monopoliepositie voor onmisbare producten een onevenredig hoge of het gebruik belemmerende prijs bedingt. Die doet namelijk iets wat niet mag worden toegestaan: hij schaadt de gemeenschap.

Wie daartegen protesteert, zal wel geen aandelen hebben in de farmaceutische industrie en zal ontdekken dat hij weinig kans maakt met zijn protest. Maar weinig is niet niets. Organisaties als de KNMG of Artsen zonder Grenzen zouden het weinige dat kan worden gedaan systematisch moeten ondernemen, in goed overleg met internationale juristen- en journalistenorganisaties.

Wij kunnen protesteren aan de hand van een historisch voorbeeld. Ene Chamberlain ontdekte de verlostang, en deze ontdekking werd van vader op zoon een eeuw lang geheimgehouden als was het een fabricagegeheim van Coca-Cola. Dit, terwijl met de verlostang moeders en kinderen hadden kunnen worden gered. Was de ontdekking zelf misschien een gevolg van menslievendheid, geldzucht maakte de ingewijden daarna tot boeven. De Chamberlains verdienen een standbeeld en tegelijk een postume veroordeling tot levenslange celstraf plus te worden ‘kaalgeplukt’. Zij hadden hun vinding onmiddellijk tot publiek domein moeten maken en van de gemeenschap (de overheid) een rechtmatige beloning moeten bedingen. Na één onnodig sterfgeval hadden zij hun (patent)rechten op inkomsten verspeeld.

Geldt niet hetzelfde voor een ieder die een te hoge prijs bedingt voor DNA-onderzoek of voor geneesmiddelen die in ontwikkelingslanden te duur zijn door patentrechten?

Venlo, juli 2000