KNMG-vooorzitter: Bachelor-master levert geneeskundestudent weinig voordelen op

Dit collegejaar is elke Nederlandse geneeskundefaculteit de bachelor-master (BaMa) geïntroduceerd. Al met al heeft dat dan bijna tien jaar gekost. Hiermee is, na alle andere universitaire studies, ook de opleiding geneeskunde geannexeerd door de ideeën uit de Verklaring van Bologna. In principe zijn de onderliggende beweeg­redenen zeer bewonderenswaardig: toenemende mobiliteit van studenten, uitwisseling van diploma’s, een Europees studiepuntensysteem en het ontstaan van een Europese dimensie van hoger onderwijs. Gevolg is verbetering van de onderwijskwaliteit en een betere positie van Europees onderwijs op de wereldmarkt.

Een van de positieve effecten van de invoering van de bama-structuur binnen de geneeskunde­opleiding is de mogelijkheid een extra selectie­moment op kennis, vaardigheden en professioneel gedrag te introduceren. Zo wordt voorkomen dat de ‘horken’, studenten met slechte resultaten op professioneel gedrag, een bachelor­diploma ontvangen en kunnen doorstromen naar de masterfase. Het KNMG Studentenplatform ziet in elk geval graag dat het bachelordiploma voor hen een uitgang uit de studie biedt. Je kunt je echter afvragen of het mogelijk is een geneeskundestudent na drie jaar van vooral theoretische scholing te beoordelen op professioneel gedrag. Als we dat willen, moet er in de preklinische fase meer aandacht aan worden besteed. Belangrijk daarbij is dat het professioneel gedrag gedurende de gehele preklinische fase door de faculteit wordt gevolgd, zodat bijsturing mogelijk is. 

Ondanks de toegenomen aandacht voor professioneel gedrag in het curriculum - een niet te onderschatten onderdeel van het arts-zijn - mag de medisch-inhoudelijke kennis hieronder niet lijden. Hoewel ik als medisch student tijdens de coschappen veel meer en veel effectiever leer dan in de preklinische fase, merk ik ook dat op vakgebieden als farmacologie, fysiologie en anatomie mijn kennis wel eens tekortschiet. Hoe zat het ook alweer met de calciumstofwisseling of de farmacokinetiek van bètablokkers? Dat een neuroloog dat niet zomaar uit het hoofd weet, is nog te verdedigen, maar ik als coassistent, net uit de collegebanken, zou daarmee geen moeite mogen hebben. Gebrek aan medische kennis onder studenten van tegenwoordig, zoals vaak is te horen in het ziekenhuis, bestaat en is zeker ook het gevolg van de curriculumhervormingen in voorbije jaren. Gelukkig drukt de interfacultaire voortgangstoets ons viermaal per jaar met de neus op de hiaten in onze kennis. Volgens mij zijn onderwijsmethoden, gebaseerd op klinische contacten, ook in de bachelorfase waardevol voor het overbrengen van medische kennis. De aandacht voor thema’s als communicatie, ethiek en recht is in mijn ogen ten koste gegaan van de medische kennis, terwijl dit ook een van de competenties uit het CanMeds-model is.

Even terug naar de bama. De algemene voordelen zijn niet echt van toepassing op geneeskundestudenten. In praktijk is de gepredikte mobiliteit vooralsnog beperkt. Hoewel de bama aan Nederlands faculteiten nog in de kinderschoenen staat, lijkt het volgen van een master elders in de praktijk nog heel ver weg door onder meer finan­cierings­argumenten. Daarnaast is het voor geneeskundeopleidingen logistiek erg onhandig als studenten massaal de kostbare master elders willen volgen. Wachttijden voor de coschappen waren tot voor kort nog problematisch op sommige faculteiten en zullen door de bama alleen maar toenemen. Al met al levert de bama dus niet veel voordelen op voor geneeskundestudenten.

Een andere niet onbelangrijke vraag: wat is de maatschappelijke waarde van een bachelor geneeskunde? Wat verwacht de samenleving van deze mensen en wat denken bachelorstudenten met dit diploma te kunnen? De bachelor en master geneeskunde zijn in mijn opinie één continuüm dat opleidt tot een medisch professional; een scheiding is puur kunstmatig. Een bachelordiploma zal weinig expliciete waarde hebben. Wanneer de maatschappij wel waarde hecht aan de bachelor geneeskunde vergt dat dus een cultuuromslag, en dat kost tijd.

Aan de invoering van de bama valt anno 2007 niets meer te veranderen. Studenten mogen echter wel verwachten dat de doelen van de Verklaring van Bologna snel merkbaar zijn. De beoogde mobiliteit en kwaliteitsverbetering in het medisch onderwijs zijn rechten die studenten mogen ontlenen aan de BaMa.

Ron van Oosterhout, voorzitter KNMG Studentenplatform