Goede gezondheid goud waard?

De zegswijze dat goede gezondheid goud waard is, heeft kennelijk aan kracht ingeboet in de discussies over de manier waarop we de gezondheidszorg betaalbaar willen houden. De beleidsmakers denken al jaren dat het ontoegankelijk maken van de zorg de enige manier is om de uitgaven te beheersen. Uitgavenplafonds en een overdaad aan regelgeving zorgen ervoor dat patiënten de vaak noodzakelijke zorg niet of (te) laat krijgen. Sinds kort lijkt de pendelbeweging naar centrale sturing weer te zijn ingezet. Wachtlijsten dreigen op te lopen en ziekenhuizen worden overvallen met bezuinigingen door de efficiencykorting die VWS gaat invoeren. Tegelijkertijd lopen er regelmatig rechtszaken van patiënten die hun recht op zorg opeisen en wijken zorgverzekeraars voor behandelingen uit naar het buitenland. Het huidige zorgsysteem heeft overduidelijk zijn langste tijd gehad.
De behandelaars zelf, de medisch specialisten voorop, zijn bezig met een ander bekostigingssysteem, gebaseerd op evenwicht tussen de vraag van patiënten en de mogelijkheden van zorgaanbieders, met recht op zorg als uitgangspunt. De invoering van de DBC-systematiek vraagt om ruimte. Ruimte bij de overheid die dit nieuwe systeem een kans moet geven door af te zien van de botte centrale bezuinigingsmaatregelen. Ruimte bij de zorgverzekeraars die hun rol als inkoper van zorg met visie en intelligentie moeten invullen. Ruimte bij medisch specialisten om kwalitatief hoogwaardige en patiëntgerichte zorg te kunnen leveren.

Het aantreden van de nieuwe regering

Balkenende II en de nieuwe minister van VWS, Hoogervorst, wekt grote verwachtingen over de beleidsmatige ruimte die de overheid wil geven voor eigentijdse ontwikkelingen in de gezondheidszorg. 'Niet regelgeving, maar de vraag van patiënten moet het volume en de variëteit van het zorgaanbod sturen', aldus het regeerakkoord. Hier kan ik van harte mee instemmen.

Maar strekt het gezonde uitgangspunt van het niet centraal stellen van regelgeving zich ook uit tot de positie van medisch specialisten? Kunnen zij in vrijheid kiezen voor een aanstelling in dienstverband of voor het vrije beroep? Mogen zij kiezen voor een voltijd- of een deeltijdaanstelling? Hebben medisch specialisten de ruimte om mede zelf de tarieven te bepalen van hun eigen diensten?

Al deze vragen roepen bij beroepsgroepen buiten de zorg slechts verwondering op.

Natuurlijk heeft iedere Nederlander vrije keuze over de wijze van zijn of haar aanstelling, zolang dat in overeenstemming is met het geboden kader van de werkgever. De keuze voor een voltijd- of deeltijdaanstelling is voor iedere Nederlander zelfs in de wet verankerd. Maar dokters zouden niet voor deeltijd mogen kiezen, aldus Hoogervorst, omdat de investering van de opleiding dan onvoldoende rendeert.

Maak de beroepsuitoefening plezierig door een vermindering van regelgeving, leg een directe relatie tussen inspanning en beloning en laat mensen binnen dat kader zelf de keuze maken hoeveel uur zij in welke fase van hun leven willen werken. Goede arbeidsomstandigheden zijn de beste prikkel om een positieve keuze te maken voor de uitoefening van het vak.  En dokters met plezier in hun werk zijn betere dokters.

Hebben medisch specialisten het recht om hun eigen tarieven te bepalen? Binnen een systeem van marktwerking, waarbij de relatie tussen zorgaanbieders en -afnemers dynamisch is, stimuleert een vrij onderhandelbaar tarief het ondernemerschap van zowel medisch specialisten als van zorgverzekeraars.

De Orde van Medisch Specialisten is een groot voorstander van een maatschappelijk aanvaardbaar uurtarief en verwacht dat in volwassen onderhandelingen tussen ziekenhuizen, medisch specialisten en zorgverzekeraars aanvaardbare uitkomsten te zien zullen zijn. We moeten het systeem wel eventjes de kans geven.  Dat wekt vertrouwen bij het publiek, bij de overheid en bij de zorgverzekeraars. Vertrouwen is een van de uitgangspunten voor het nieuwe systeem om zich te kunnen ontwikkelen. Overigens hoeven we niet alleen op vertrouwen af te gaan: medisch specialisten zullen ook bereid moeten zijn openheid van zaken te geven: over productie, over tarieven en over de gerealiseerde kwaliteit.

Een goede gezondheid is goud waard, maar dat betekent niet dat de zorg dan onbetaalbaar hoeft te zijn. De invoering van een systeem van marktwerking zal op den duur een efficiëntere bedrijfsvoering en een verantwoorde prijsvorming mogelijk maken. Laten we dat vooral een kans geven.