Een antwoord op een verzoek

Als je bent opgevoed en als arts levenslang hebt gefunctioneerd in de katholieke, christelijke traditie, als je instemt met de door de politieke verantwoordelijken geaccepteerde euthanasiewet van 2001 en collega Borst prijst om haar moed de vraag te stellen hoe verantwoord om te gaan met de doodwens van hoogbejaarden die hun leven als voltooid zien, dan kwetst je de forse en onwaardige kritiek van vertegenwoordigers van die katholieke traditie op de euthanasiewet. Ik ga dan ook graag in op de uitnodiging van B. Crul om een antwoord te geven op de vragen aan Legemaate en Spreeuwenberg (MC 20/2001: 767).

Mijn overtuiging is geworteld in de werkelijkheid van mijn diepgelovige, katholieke ouders, die meenden dat hun leven voltooid was en het in vol bewustzijn vanuit eigen verantwoordelijkheid en in dankbaarheid teruggaven aan hun schepper. De één door zelfstandig alle technische apparatuur in het ziekenhuis stop te zetten, de ander door zich enige maanden te versterven, hetgeen overigens een typisch christelijk woord is voor een wijze van onthechting aan het leven. Beiden vonden het leven zinvol maar hadden geen zin meer in hun leven zoals het was geworden. Zij wilden het afronden, voltooien op een door hen gekozen moment en op hun eigen wijze. Zij zagen het leven als een geschenk van God, dat hun was toevertrouwd en in vol vertrouwen en liefde kon worden teruggegeven. Zij vonden dat het zo goed was, zoals God op de zevende dag van de schepping. Zij erkenden God, het leven na de dood en hun morele verantwoording voor hun daden over de dood heen.

Vrijheid en verantwoordelijkheid bepalen de waarde van de mens, omdat zij de mens afgrenzen van de niet-menselijke schepping. Het recht van de mens om zelf te beschikken over een goede en waardige voleinding van het leven, moet op een menswaardige wijze worden geëffectueerd. In onze technisch hoogontwikkelde maatschappij dreigt het levenseinde te worden onteigend. De eigen dood moet dan ook als het ware worden teruggewonnen via open en transparante onderhandelingsgesprekken met de huisarts, die de levensgeschiedenis van de patiënt kent en op de hoogte is van de werkzaamheid van euthanatica.

Het is aan iedere hoogbejaarde en bewust levende mens zelf om te beoordelen of hij of zij beleeft dat zijn individuele leven is voltooid en verder leven dus niet zinvol meer is en zelfs ondraaglijk kan worden. De juiste effectuering van het recht tot zelfdoding van deze mens vraagt om de deskundigheid en aanwezigheid van de arts. Het kan uiteraard nooit de plicht van de arts worden om dat recht te effectueren.

Tilburg, juni 2001

• Meer brieven