De ondraaglijkheid van het bestaan

Collega Postmes (MC 5/2002: 179) zou het op prijs hebben gesteld als de rechtbank haar vragen niet alleen aan de twee getuigen-deskundigen, maar ook aan andere deskundige instanties, vakdisciplines, stichters van religies en andere historisch belangrijke cultuurdragers had voorgelegd. Hij is, zoals uit zijn bijdragen steeds blijkt, bevreesd voor een ééndimensionaal ervarings- en rationaliteitsbegrip en daardoor voor een ontluistering van de menselijke werkelijkheid. Hij strijdt - mijns inziens terecht - tegen het verstopt raken van bepaalde ervaringsbronnen van de mens (zoals de religie) door de dreigende eenzijdigheid van onze cultuur. Hij pleit niet voor de homo ludens van Huizinga of de homo faber van Max Frisch, maar voor de homo prudens, die verder reikt dan spel en werk en als een wijze geleerde reflecteert over de zin van het leven, over de waarom-vragen, die steeds als bloemen in het asfalt van de rationalisering en verzakelijking een weg zoeken.

Maar ten aanzien van de mens, die de ondraaglijkheid van het bestaan vanuit zijn eigen specifieke wijze van ervaren, in zijn geleefde leven, vanuit zijn deelnemerspositie en de binnenkant beleeft, blijft hij naar mijn mening in de positie van een buitenstaander. De beoordeling van de uiteindelijke ondraaglijkheid van het persoonlijke bestaan is in wezen het recht van de individuele mens, omdat hij het is, die zichzelf in zijn leven aantreft. Levensbeëindigend handelen van mens en arts acht ik daarom te respecteren. Velen spreken ‘over’ de zin van het leven en niet ‘vanuit’ de zin ervan. Essentieel is de interne rechtvaardiging van de zin van het leven.

Tilburg, februari 2002