Vrouw krijgt met dezelfde klachten veel minder diagnostiek dan man

Verschil

Vrouwen gaan vaker naar de huisarts met veelvoorkomende klachten dan mannen. Maar uit het onderzoek komt ook naar voren dat de kans op het krijgen van lichamelijk onderzoek of diagnostische beeldvorming respectievelijk 16 en 8 procent kleiner is dan bij mannen. Ook is de kans op een doorverwijzing naar een medisch specialist voor vrouwen 15 procent lager dan voor mannen met dezelfde klachten. Laboratoriumonderzoek, zoals urine- of bloedonderzoek, wordt bij vrouwen wél 27 procent vaker gedaan dan bij mannen. ‘Dit verschil tussen vrouwen en mannen in de inzet van diagnostisch onderzoek is erg opvallend’, zegt Ballering. ‘En het is vooral saillant omdat we ook hebben vastgesteld dat dit eraan bijdraagt dat bij vrouwen 6 procent minder vaak een ziektediagnose wordt gesteld dan bij mannen. Bij vrouwen blijft het vaak bij een symptoomdiagnose: lagerugpijn bijvoorbeeld blijft lagerugpijn, terwijl bij een man met exact dezelfde klachten een ziektediagnose wordt gesteld, bijvoorbeeld een hernia. Of hoesten blijft bij een vrouw hoesten, terwijl een man de diagnose longontsteking krijgt.’

‘Het verschil in behandeling kan terecht zijn op basis van de klinische ervaring van de huisarts’

Geen waardeoordeel

Betekent dit dat mannen betere zorg krijgen van hun huisarts en dat huisartsen dus vrouwen discrimineren? ‘Nee, ik zou zeker niet met een beschuldigende vinger naar huisartsen wijzen’, stelt Ballering. ‘Uit ons onderzoek blijkt namelijk óók dat wanneer er wél diagnostisch onderzoek wordt gedaan, bij vrouwen minder vaak een ziektediagnose wordt gesteld dan bij mannen. Het lijkt dus logischer dat huisartsen hun keuze baseren op basis van hun klinische ervaring met het verschil in ziektediagnose tussen vrouwen en mannen. Maar we hebben geen onderzoek gedaan naar de beweegredenen van huisartsen om bepaalde diagnostiek wel of niet in te zetten, dus daar kan ik niet met zekerheid iets over zeggen. Het enige wat we weten is dat die verschillen in aangeboden diagnostiek er zíjn, maar we kunnen er geen waardeoordeel aan hangen. Het verschil in behandeling ís er, maar kan dus ook terecht zijn op basis van de klinische ervaring van de huisarts. Daarentegen kan het wel zo zijn dat de diagnostische interventies nog niet voldoende gendersensitief zijn. Dat zou verklaren waarom er bij vrouwen minder vaak een ziektediagnose uitkomt. Daarom moeten vrouwen vaker worden geïncludeerd in medisch-wetenschappelijk onderzoek.’

Genderstereotypering

Ook andere factoren kunnen van invloed zijn op het verschil in de zorg voor en de zorgvraag van vrouwen en mannen, zegt Ballering. ‘Zo kan het zijn dat mannen langer wachten voor zij met hun klachten naar de huisarts gaan, waardoor die klachten al verder ontwikkeld zijn en de noodzaak om te behandelen groter. In ander onderzoek dat ik heb gedaan voor mijn promotie heb ik ook gekeken naar data van mensen die géén hulp zochten voor de gezondheidsklachten die ze ervaren. Dat heb ik gedaan door de gegevens van patiënten uit de Lifelines-database – een biobank met gezondheidsgegevens van bijna 170 duizend mensen uit Noord-Nederland – te koppelen aan de data van het Nivel. Op die manier kon ik zien wie in Lifelines rapporteert gezondheidsklachten te hebben, en wie daadwerkelijk hulp heeft gezocht bij de huisarts. Van de ongeveer 20 duizend gekoppelde participanten, rapporteerden er zo’n 8300 lichamelijke klachten. Hiervan heeft slechts 3 procent hulp gezocht bij de huisarts. Ook hierin zien we een groot verschil tussen vrouwen en mannen: de kans dat mannen géén hulp zoeken is 78 procent groter dan de kans dat vrouwen geen hulp zoeken. We hebben nog niet onderzocht wat de reden daarvoor is, maar het zou iets met genderstereotypering te maken kunnen hebben: van vrouwen is het sociaal geaccepteerd dat zij zich uiten over hun klachten, terwijl van mannen wordt verwacht dat zij doorbijten. Maar het kan ook met biologie te maken hebben: dat bij vrouwen klachten ernstiger zijn en langer aanhouden.’