Surinaamse aios in Nederland slachtoffer van uitbuiting en willekeur
Verbetering positie Surinaamse aiossen in Nederland hard nodig
9 reacties
Surinaamse aiossen die in Nederland hun opleiding voortzetten, lopen tegen tal van obstakels aan. Ze verrichten hetzelfde werk als hun Nederlandse collega’s, maar vaak met veel slechtere arbeidsvoorwaarden. En dat moet veranderen.
Vol enthousiasme en trots om de nieuwe uitdaging in Nederland aan te gaan, maar ook verdrietig omdat de familieleden achterblijven, neemt de jonge arts-assistent in opleiding tot specialist (aios) voor lange tijd afscheid van Suriname. De aiossen uit Suriname komen al decennia naar Nederland voor de opleiding tot medisch specialist. Dit heeft veelal te maken met de kleinschaligheid van Suriname. De meeste aiossen zijn voor twee à drie jaar in Nederland. Zij doen hier een deel van de opleiding wat veelal verdieping inhoudt. Enkele aiossen doen de volledige opleiding in Nederland.
Opleiding in Nederland
Nederland is voor de Surinaamse aios om verschillende redenen de optimale keuze voor de vervolgopleiding tot specialist. Er is geen taalbarrière of noodzaak om een nieuwe taal te leren. Hierdoor kan de aios gelijk meedraaien in het ziekenhuis. Daar komt hij in aanraking met de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de medische wetenschap. En er kunnen contacten worden gelegd, die kunnen leiden tot bijzondere samenwerkingsverbanden tussen de twee landen, zoals de chirurgische missies, kinderhartmissies en diverse bijscholingen. Ook hebben alle Surinaamse aiossen familie of vrienden in Nederland die het gemis van thuis kunnen verzachten.
Mantelovereenkomst
De samenwerking tussen Suriname en Nederland wordt formeel erkend en ondersteund door beide overheden door middel van een mantelovereenkomst die is gesloten tussen de ministers van Volksgezondheid. De Surinaamse aios krijgt een geclausuleerde BIG-registratie na het overhandigen van verklaringen afkomstig van het ministerie van Volksgezondheid in Suriname, waaronder een repatriëringsverklaring.1 De repatriëringsverklaring, die wordt getekend door de aios en de directeur van Volksgezondheid in Suriname, dient als bewijs dat de aios weer zal terugkeren naar Suriname na afronden van de opleidingsperiode in Nederland. Met de geclausuleerde BIG-registratie kan de Surinaamse aios tijdelijk werken in Nederland en zijn opleiding afronden in het belang van de volksgezondheid in Suriname. Met een populatie van iets meer dan een half miljoen inwoners heeft Suriname nog onvoldoende medisch specialisten. Het tekort aan specialisten wordt regelmatig opgevangen door specialisten uit voornamelijk Nederland en Cuba. De afspraken tussen Suriname en Nederland ten aanzien van het opleiden van Surinaamse aiossen lijken op papier goed afgestemd. In de praktijk ervaren de Surinaamse aiossen echter veel obstakels en leeft een groot deel van de groep, op z’n zachtst gezegd, als tweederangsburger.
Naar Nederland
Een nieuw land, nieuwe werkplek, nieuwe collega’s en niet te vergeten: huizenjacht. Bij de meeste aiossen uit Suriname levert de verhuizing veel extra stress op door de benodigde inschrijvingen bij de IND en het BIG-register. De Surinaamse aios is hier gemiddeld vier tot zes maanden mee bezig, voor sommigen kan het nog langer duren. Onder andere de lange afhandelingsprocedures zorgen voor vertraging. Een veelvoorkomend probleem betreft de vervaldata van ingestuurde documenten. Formulieren voor de registratie in het BIG-register zijn drie maanden geldig. Die registratie bestaat uit twee fasen. In de eerste fase wordt de vakbekwaamheid van de Surinaamse arts geëvalueerd. Wordt deze vakbekwaam geacht dan volgt de tweede fase: de registratie in het BIG-register. Maar die eerste fase duurt vaak lang waardoor de stukken vervallen zijn voordat de registratie is afgerond en de tweede fase van de registratie van start kan gaan. De aios in Suriname moet vervolgens dezelfde formulieren nog een keer opvragen in Suriname en opnieuw opsturen naar dezelfde instantie in Nederland.
De afspraken tussen Suriname en Nederland lijken op papier goed afgestemd
En dit is niet het enige obstakel. Een Surinaamse reumatoloog in opleiding te Enschede vertelde recent in een interview met AD.nl over de moeilijkheden waar ze tegenaan liep toen ze haar opleiding in Nederland moest voortzetten.2 Zo kon ze pas verhuizen toen haar echtgenoot, die promotieonderzoek doet aan de Universiteit van Wageningen, zijn verblijfsvergunning kreeg en haar als wettelijke partner meenam naar Nederland.
Onzekerheid
In het HagaZiekenhuis/Juliana Kinderziekenhuis te Den Haag zijn afgelopen jaren regelmatig aiossen uit Suriname geweest voor een deel van hun vervolgopleiding kindergeneeskunde. Zij hebben allen moeilijkheden ervaren bij het verkrijgen van hun verblijfsvergunning en/of BIG-registratie. Hierdoor kon geen van allen op de geplande datum starten met werken in het ziekenhuis. Het gevolg hiervan is dat de opleidingsduur van de aios wordt verlengd terwijl hij in onzekerheid thuis afwacht. Ook het ziekenhuis in Nederland ervaart last van de ingewikkelde en lange procedures, want op het laatste moment moeten werkroosters worden aangepast. Een verkorte procedure bij de IND en BIG zou dan ook zeer wenselijk zijn, in het belang van de aios en in het belang van de zorg in Suriname en in Nederland.
Salaris of niet?
Er komen jaarlijks ongeveer tien tot twintig Surinaamse aiossen naar Nederland voor hun vervolgopleiding. Je zou verwachten dat zij een Nederlands salaris krijgen, maar dat is in de praktijk niet vanzelfsprekend. Als de Surinaamse aios eenmaal in Nederland mag werken, is het zelfs maar de vraag óf hij een salaris ontvangt van het ziekenhuis waar hij is gaan werken. De afspraken tussen Suriname en Nederland hierover zijn niet heel duidelijk terug te vinden. Volgens de circulaire van de Nederlandse minister van VWS zijn de aanvragers zelf verantwoordelijk voor de beroepsaansprakelijkheidsverzekering en financiering van de Surinaamse aios.1 In de praktijk beslist het ziekenhuis waar de Surinaamse aios werkt zelf of hij een salaris in Nederland ontvangt of niet. Heel lang was gebruikelijk, dat ziekenhuizen in Nederland hun Surinaamse aiossen niet betaalden.
Aiossen die geen salaris ontvangen in Nederland hebben vanuit Suriname enkele mogelijkheden om hun verblijf in Nederland te financieren:
- Loon vanuit een Surinaams Ziekenhuis
Als de aios een contract tekent met het ziekenhuis waar hij in opleiding is in Suriname kan hij gedurende de tijd in Nederland het Surinaamse salaris behouden. De instabiele economische situatie van het land maakt het echter al circa tien jaren moeizaam, feitelijk onhaalbaar, om in Nederland rond te komen met een Surinaams aiossalaris. Momenteel verdient een arts-assistent in Suriname gemiddeld het equivalent van 300 tot 500 euro per maand.
- Leningen
De aios kan proberen leningen af te sluiten bij een Surinaamse bank of bij de Nationale Ontwikkelingsbank van Suriname. Hierdoor maakt hij enorme schulden tijdens de periode in Nederland. Hij moet minimaal 24 duizend euro per jaar lenen om in Nederland rond te komen. Het totaalbedrag voor de periode in Nederland moet later worden terugbetaald met het Surinaamse salaris. Als gevolg van de snel verslechterende economische situatie in Suriname is dit steeds moeilijker, waardoor veel jonge Surinaamse specialisten migreren naar het Caribisch gebied. En dat draagt weer bij aan de huidige ‘braindrain’ in Suriname. Ook is het lastig om tijdig voldoende Surinaamse dollars om te kunnen zetten naar euro’s, die steeds moeilijker te verkrijgen zijn in Suriname.
- Sponsoring
Als leningen bij de bank niet mogelijk zijn, gaan sommige aiossen bij familie, vrienden of particuliere bedrijven sponsors zoeken om het verblijf in Nederland te kunnen financieren.
Ze moeten zelf maar zien te regelen hoe ze het financieel bolwerken
Minderwaardigheid
Van alle Surinaamse aiossen wordt verwacht dat zij hetzelfde werk doen met dezelfde werkbelasting als hun Nederlandse collega’s. Een interne audit, die recent werd gedaan onder aiossen uit het Academisch Ziekenhuis Paramaribo concludeerde dat de helft van de aiossen in Nederland geen loon ontvangt van het ziekenhuis waar ze werken. Van hen wordt verwacht dat ze zelf maar regelen hoe ze het financieel bolwerken. Dit zou je een vorm van financiële uitbuiting kunnen noemen.
Werken in Nederland voor een Academisch Ziekenhuis of groot perifeer centrum terwijl je schulden maakt kan zorgen voor een gevoel van minderwaardigheid ten opzichte van Nederlandse collega’s. Het draagt bij aan het gevoel een tweederangsburger te zijn.
Intussen hebben enkele opleiders en ziekenhuizen in Nederland op eigen initiatief besloten om de aiossen uit Suriname wel te voorzien van loon, bijvoorbeeld door ze aan te stellen op aniosformatie. Dit leidt tot een win-winsituatie waarbij de aios een salaris krijgt, het ziekenhuis een ervaren arts-assistent rijker is en ook nog de kans krijgt om het huidig tekort aan arts-assistenten enigszins op te vangen. Echter, zoals de audit laat zien, geldt dit nog lang niet voor alle Surinaamse aiossen.
Andere ervaring
De jonge Surinaamse aios die naar Nederland komt, weet dat er moeilijke tijden wachten. Die wetenschap wordt veelal gevoed door de negatieve verhalen, waarvan enkele voorbeelden hier zijn gegeven. Maar er is een kleine groep aiossen in Nederland, die een andere ervaring opdoet. Deze groep beleeft als gevolg van bewustwording en inzet van Nederlandse opleiders een hele positieve tijd in Nederland. Deze aios is geen tweederangsburger, maar is gelijkwaardig aan zijn Nederlandse collega. Hij kan de tijd in Nederland als verrijkend en leerzaam ervaren, met minimale stress over financiën en vergunningen. Helaas is deze groep nog in de minderheid. Wij geloven echter dat deze positieve ervaring gerealiseerd kan worden voor elke Surinaamse aios in Nederland. Hierbij doen we een beroep op de Nederlandse opleiders om zich hard te maken voor eerlijke salariëring van de aios uit Suriname. Tevens wordt de IND en het BIG-register verzocht de afspraken met Suriname beter te faciliteren in plaats van obstrueren. Hopelijk is dit artikel de eerste stap naar verbetering van de omstandigheden van alle Surinaamse aiossen in Nederland.
Over de auteur
Natanaël Holband is een Surinaamse aios die momenteel zijn vervolgopleiding kindergeneeskunde doet in Nederland. In Suriname zette hij zich actief in voor de belangen van arts-assistenten. Hij is ook medeoprichter van de recent opgerichte vereniging van arts-assistenten in Suriname. Vanaf het derde jaar van zijn opleiding woont hij in Nederland voor zijn vervolgopleiding kindergeneeskunde. Tot nu toe heeft hij een normaal arts-assistentsalaris ontvangen van de twee werkgevers/ziekenhuizen waar hij werkzaam is geweest. Zijn periode in Nederland ervaart hij als leerzaam en waardevol. Hij hoopt dan ook dat zijn Surinaamse collega’s die hun vervolgopleiding in Nederland volgen, een vergelijkbaar positieve ervaring zullen hebben.
auteurs
Natanaël Holband, aios kindergeneeskunde HagaZiekenhuis/Juliana Kinderziekenhuis, Den Haag
Yvonne Koopman-Keemink, kinderarts-opleider kindergeneeskunde HagaZiekenhuis/Juliana Kinderziekenhuis, Den Haag
contact
natanaelholband@hotmail.com
cc: redactie@medischcontact.nl
Referenties
1. Circulaire Vakbekwaamheid Buitenslands Gediplomeerden Volksgezondheid. wetten.nl - Regeling - Circulaire Vakbekwaamheid buitenslands gediplomeerden volksgezondheid - BWBR0027468. (n.d.). https://wetten.overheid.nl/BWBR0027468/2012-02-22
2. ‘Arts Meredith uit Enschede verloor haar zusje: “Ziekte werd niet herkend”.’ DPG Media Privacy Gate. (n.d.). Https://www.ad.nl/enschede/arts-meredith-uit-enschede-verloor-haar-zusje-ziekte-werd-niet-herkend~ac4f5e22/
Lees ook:
P.L. Wong
internist
Het probleem van onderbetaalde AIOSsen uit Suriname is helaas geen op zichzelf staand geval. Ook zijinstromers die differentiatietrajecten volgen, krijgen vaak geen salaris. Om hun differentiatie te kunnen voltooien en tegelijkertijd hun huur of hypo...theek te kunnen betalen, moeten zij naast hun opleiding blijven werken. Dit betekent dat zij onbetaald werk verrichten en gratis diensten draaien. In sommige opleidingen is het inmiddels zelfs niet meer mogelijk om als zijinstromer je differentiatie te behalen, simpelweg om deze klachten te vermijden. Deze situatie onderstreept een bredere systemische kwestie binnen de medische opleidingen in Nederland, waar dringende hervormingen noodzakelijk zijn.
G.K. Mitrasing
Huisarts, Vogelvrij, Kathmandu
We noemen het anno 2024 geen slavernij meer.. dat deze toekomstige collega's bij een normale beloning ook nog het grootste deel van hun inkomsten naar de familie in Suriname zullen sturen mag niet onvermeld worden gelaten. Zo goed gaat het niet in S...uriname..
J.B.E. Hulshof
GGZ-arts, Wolfheze
Wat een puinhoop, als AIOSsen afkomstig uit Suriname zo gemangeld worden tussen regels. Elke afstemming tussen Nederland en Suriname over de regels faalt kennelijk. Kafkaans.
En ja, huisvesting? Voorheen hadden we de mogelijkheid van tijdelij...ke huisvesting voor ziekenhuismedewerkers, voor de duur van hun tijdelijk (opleidings-)contract, door/van/bij het ziekenhuis : "zusterflats". En daar konden ook best wel andere zorgverleners dan verpleegkundigen tijdelijk wonen. Maar die voorzieningen worden of zijn afgebroken. (Ik weet eerlijk gezegd niet wat daar intussen mogelijk voor in de plaats is gekomen.) En dat bij de huidige personeelscapaciteitsproblemen in de zorg. Gemiste kans?
Qua salariëring (citaat van hier boven): "Een interne audit, die recent werd gedaan onder aiossen uit het Academisch Ziekenhuis Paramaribo concludeerde dat de helft van de aiossen in Nederland geen loon ontvangt van het ziekenhuis waar ze werken." Schandelijk toch. Ze doen volwaardig (zij het onder supervisie) en verantwoordelijk werk. Dragen bij aan de "productie" van het ziekenhuis. Levert het ziekenhuis dus geld op. Geen enkel Nederlands ziekenhuis zou het anno nu wagen om aan een autochtone Nederlandse AIOS zo'n contract aan te bieden. Dit doet denken aan volontairschappen uit de jaren '80 van de vorige eeuw. Raakt aan slavernij van nog een eeuw daarvoor... (oeps, heikel politiek issue... Excusez.)
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
Het is vreemd, iemand werkt in Nederland in een Nederlands ziekenhuis. Werk je als assistent in een Duits of Zwitsers als Nederlander, dan krijg je het salaris van daar.
Welke vreemde regel ligt hieronder? Of is men bang dat de arts-assistenten zul...len blijven in Nederland? We hebben natuurlijk dit soort problemen ook met artsen die van elders komen. Nederland heeft al jaren een wat "guur klimaat" als je uit het buitenland komt en zeker uit bepaalde regionen.
M.A.M. van Wijk
Huisarts, Delft
Kan iemand mij uitleggen waarom een ziekenhuis niet gewoon een werkgever/werknemer relatie aangaat met deze Surinaamse collega’s? En dus een normaal salaris betaalt!!! Naast uitbuiting in de tuinbouw, vrachtvervoer etc, dus ook uitbuiting in de zor...g in Nederland. Plaatsvervangende schaamte!
[Reactie gewijzigd door Wijk, Marc van op 11-04-2024 23:21]
E. Hajdarbegovic
algemeen betweter, Rotterdam
Ik denk dat de onderbewuste rechtvaardiging voor het lagere salaris gevonden wordt in de gedachte dat buitenlandse AIOS minder vaardig zijn dan de Nederlandse of dat ze minder hard werken.
G. Brandt Corstius
Filosoof
De menselijke maat is onlangs in Nederland aangenomen.
Voor 500 euro kan niemand in Nederland leven.
R.H.J. Verschuren
Anaesthesioloog
Laat staan verantwoordelijke gezondheidszorg leveren.
Wie werkt in een Nederlands ziekenhuis behoort daarvoor een naar Nederlandse begrippen redelijk salaris te krijgen.
Voor de hierboven beschreven situatie past het woord uitbuiting
H.M. Staal
Orthopedisch chirurg, Maastricht
Goed om te zien dat er aandacht is voor de moedige collega's in opleiding uit Suriname. Zij verlaten hun familie, vrienden en soms hun gezin om de opleiding tot medisch specialist te kunnen voltooien. Met hun achtergrond vanuit een multiculturele sa...menleving kunnen wij veel van hen leren. Ik ervaar de samenwerking met de AIOS uit Suriname als een verrijking van ons team Het minste wat we kunnen doen als opleiders is een opleiding aanbieden die gelijk is aan die van de andere AIOS, dus inclusief cursusgelden en een volwaardig salaris.