Help, de huisartsenketen verzuipt!

Zorgplicht

Dan is het aan de zorgverzekeraars – op wie de zorgplicht rust – om samen met een curator – die een faillissement moet afhandelen – tot een oplossing te komen. In het Haagse geval liet de curator de zorg in de eerste weken overnemen door een groep waarnemers die al voor de praktijk werkten, totdat de curator een nieuwe praktijkhouder wist te vinden. In de Utrechtse zaak werd de praktijk niet voortgezet maar koos de curator ervoor om patiënten zelf een andere huisarts te laten zoeken – wat voor het over­grote deel van de patiënten lukte. En degenen die dat niet lukte, werden overgedragen aan een huisarts in hun postcodegebied.

Met de komst van huisartsenketens kan een faillissement meerdere praktijken tegelijk raken. Zorgorganisaties ‘van aanzienlijke omvang’ kunnen misschien ‘too big to fail’ worden, spraken toezichthouders IGJ en NZa onlangs hun zorgen uit in hun gezamenlijke rapport over de opkomst van ketens in de huisartsenzorg. Want als een keten in de financiële problemen komt, heeft dat volgens hen ‘grote gevolgen voor de toegankelijkheid van huisartsenzorg’. Zo heeft Co-Med dertien praktijken, verspreid door het hele land, vooral in steden, maar enkele ook in landelijk gebied.

Dekking

Curator Henri Bentfort van Valkenburg, die het faillissement van de genoemde Haagse huisartsenpraktijk afwikkelde maar bijvoorbeeld ook van het voormalige Ruwaard van Putten Ziekenhuis, ziet niet zo’n verschil tussen het opvangen van zo’n ‘enkelvoudig’ huisartsen­faillissement en van een huisartsenketen. Een curator kan volgens hem in de eerste fase een ‘beroep doen’ op de betrokken artsen en ander personeel om te kijken of zij ‘bereid en in staat zijn om de zorg voort te zetten’. ‘Bij meer praktijken zullen dan meer artsen en overig betrokken personeel zijn’, stelt hij nuchter. Het is aan een curator om voor die betrokken huisartsen en andere medewerkers ‘zeker te stellen’ dat dit kan, schetst Bentfort van Valkenburg. Bijvoorbeeld door te regelen dat verzekeringen, zoals de medische aansprakelijkheidsverzekering, nog wel dekking blijven bieden.

Bentfort van Valkenburg wijst erop dat een curator afhankelijk is van de medewerking van ‘zorgverzekeraars, IGJ, artsen, personeel, leveranciers, enzovoort’. ‘Als iedereen diens steentje bijdraagt, zijn er in de regel wel goed dingen te regelen’, is zijn ervaring. ‘In een noodgeval zouden bij de rechter uit oogpunt van maatschappelijk belang of patiëntveiligheid partijen tot medewerking kunnen worden gedwongen. Maar het lijkt mij niet dat dat snel aan de orde zal zijn.’

Tijdig informeren

Een zorgverzekeraar zal gaan schakelen vanaf het moment dat hij weet heeft van financiële problemen, dus bij zowel een mogelijk, naderend of een feitelijk failliet, schetst woordvoerder Christine Rompa van Zilveren Kruis. Op zich verlangt Zilveren Kruis van gecontracteerde zorgaanbieders dat zij de zorgverzekeraar tijdig informeren over financiële problemen, maar in de praktijk gebeurt dat volgens Rompa niet altijd. Bij Co-Med gaat het vooralsnog alleen om het faillissement van het onderdeel PCC-­Teleservices, dat telefonische ondersteuning moest bieden. Volgens Co-Med is de zorgtak financieel gezond, iets waar de betrokken curator nog onderzoek naar doet.

‘Maar geen enkele zorgverzekeraar zit nu stil af te wachten’, aldus Rompa. ‘Geloof me, elke zorgverzekeraar die erbij is betrokken is in kaart aan het brengen om hoeveel patiënten het gaat.’ Dat bevestigt CZ-woordvoerder Arjen Zwaan. Niet alleen om voor te sorteren op een mogelijk faillissement, maar ook omdat de onrust die in zo’n fase al onder praktijkpersoneel kan ontstaan, kan leiden tot vertrekkende medewerkers en dus bezettingsproblemen.

Op zich is het zoeken naar een snelle oplossing iets waar zorgverzekeraars ook in andere situaties mee te maken krijgen, bijvoorbeeld vanwege een plotseling overleden huisarts, benadrukken zowel Rompa als Zwaan. Bij een failliete huisartsenketen zal iedere zorgverzekeraar die een of meer betrokken praktijken in zijn ‘kernregio’ heeft, moeten handelen. ‘Iedereen lost dan een stuk van de puzzel op’, aldus Rompa.

‘Een curator is gewend snel op te schalen’

‘Concreet plan’

Demissionair VWS-minister Pia Dijkstra meldde onlangs in een Kamerbrief dat het ministerie van zorgverzekeraars verwacht dat zij bij contractering van een huisartsenketen een ‘concreet plan’ opstellen voor het geval zo’n keten geen of geen goede zorg meer kan leveren. Een standaard plan is niet vooraf neer te zetten, aldus Rompa. ‘Daarvoor is hetgeen je moet regelen te gedetailleerd.’

Bij Zilveren Kruis is er een ‘special accounts team’, met daarin financiële, juridische en inkoopmedewerkers, dat ‘continu in contact staat’ met de betrokken zorgaanbieder en curator om ‘alles in kaart te brengen’ wat nodig is om de zorg door te laten gaan. Rompa: ‘Van wie de huisvesting is. Of je een andere huisarts nodig hebt. Of je patiënten moet verdelen over huisartsen in de omgeving. In onze kernregio’s weten wij wel of er plek is bij andere praktijken.’ Ook CZ vormt rond faillissementen zo’n team, met vooral ‘zorginkopers die de regio kennen, een beeld hebben van wat er mogelijk is en de contacten hebben’, aldus Zwaan.

Zorghart

De vraag is in hoeverre huisartsen willen bijspringen om problemen bij een al langer bekritiseerde keten op te vangen. Daar maakt de in zorgfaillissementen gespecialiseerde curator Floris Dix zich ‘geen zorgen over’. Dix wikkelde onder andere bankroeten van jeugdzorg- en ggz-instellingen af. ‘Mensen in de zorg werken door. Hun zorghart en intrinsieke motivatie om voor de patiënt te werken, draagt eraan bij dat de zorg meestal wel doordraait. Dat is echt iets wat ik elke keer ervaar.’

Ook is deze curator niet huiverig voor het opvangen van een probleem in meerdere praktijken tegelijk. Volgens hem is een curator gewend ‘snel op te schalen’. ‘Continuering van de zorg staat altijd voorop bij zorgfaillissementen. Als het om honderd huisartsenpraktijken gaat, moet ik simpelweg meer mensen hebben, uit eigen of externe organisaties.’ De ‘grootste uitdaging’ zit volgens hem in het ‘praktisch draaiende houden’ van een organisatie: dat het licht in een praktijk blijft branden, dat het noodnummer belbaar blijft en de medische dossiers toegankelijk. ‘Ik heb meegemaakt dat er ICT-voorzieningen werden afgesloten door crediteuren die enkele honderden euro’s vreesden te verliezen.’

Bonnetjes

In de eerste vier tot maximaal zes weken waarin uitkeringsinstantie UWV bij faillissementen de lonen doorbetaalt, moet een curator een definitieve oplossing vinden: een partij die een praktijk overneemt, of de zorg elders onderbrengen. Voor de andere kosten die een curator in de eerste weken maakt om de zorg door te laten gaan, is hij afhankelijk van wat er nog aan boedelkrediet is, of binnenkomt via zorgverzekeraars.

‘Van zorgverzekeraars kan worden verlangd dat ze financiële middelen ter beschikking stellen om de zorg te kunnen continueren’, aldus een stellige curator Bentfort van Valkenburg. Dix’ ervaring daarin is wisselend. ‘De ene zorgverzekeraar betaalt alles, de andere laat anderhalf jaar op zich wachten.’ Het zou hem helpen als zorgverzekeraars ‘toezeggen dat de verleende zorg wordt betaald, desnoods met een voorschot, en zonder bureaucratie’. ‘Soms vragen ze om bonnetjes die je niet altijd hebt. Maar we hebben hetzelfde belang: het waarborgen van de continuering van zorg.’