De oceaan overvliegen voor een congres kan echt niet meer
We moeten als artsen onze verantwoordelijkheid nemen
32 reacties
We vliegen en masse de wereld over voor medische congressen. Maar zijn ze echt onontbeerlijk? Zeker niet, zeggen vier medisch specialisten. De bijbehorende CO2-uitstoot is enorm, en er zijn voldoende alternatieven. Tijd om de bakens te verzetten.
Ook de zorg kan er niet meer omheen: met 7,3 procent aandeel in de uitstoot van CO2 van Nederland, beseft onze beroepsgroep steeds meer dat ook wij een verantwoordelijkheid hebben om de klimaatcrisis te beteugelen. Niet op de laatste plaats omdat de klimaatcrisis ook een gezondheidscrisis is.
Veel groene initiatieven richten zich op het verduurzamen van het werkproces, zoals minder materiaalgebruik. Andere hebben weliswaar grote positieve impact op de uitstoot, maar liggen erg ingewikkeld, zoals keuzes maken wie bepaalde zorg wel krijgt en wie niet. Daar liggen ethische discussies aan ten grondslag, waar veel stakeholders bij betrokken zijn. Toch zijn er ook grote verduurzamingsslagen te bedenken die makkelijker zijn in te voeren en geen ingewikkelde ethische dilemma’s kennen. Vliegen naar bijeenkomsten of congressen is daar een voorbeeld van: een zeer grote impact die makkelijk te vermijden is, maar mogelijk een beetje ten koste gaat van je internationale netwerk en je werkplezier. Dus: gaan we als artsen écht voor het klimaat, of knijpen we een oogje dicht als het om ons eigen gedrag gaat?
Olifant
De recent gepresenteerde KNMI’23-klimaatscenario’s laten behoorlijk dramatische voorspellingen zien en ook het laatste rapport van The Lancet Countdown voorspelt desastreuze problemen voor onze gezondheid. Klimaatverandering is niet meer geheel terug te draaien, maar is nog wel in positieve zin te beïnvloeden door de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen zoveel mogelijk te verminderen. De Green Deal 3.0 omvat een vijftal thema’s waarop de ziekenhuizen de uitstoot moeten verminderen. Eén daarvan is mobiliteit, die ruim 20 procent van de totale uitstoot voor haar rekening neemt. Maar wat hier opvallend genoeg niet in meegenomen is, zijn congresbezoeken door artsen. Internationale vluchten zijn verantwoordelijk voor 30 tot 70 procent van de milieuvoetafdruk van medisch-wetenschappelijke activiteiten.1 Is congresbezoek door artsen niet ‘de olifant in de kamer’?
Natuurlijk, we gaan naar een congres om op de hoogte te zijn van de nieuwste inzichten binnen ons vakgebied en om de contacten met onze beroepsgenoten te onderhouden. Maar wat neem je nou écht mee wat van belang is voor de patiëntenzorg die je uitvoert? En kun je die kennis niet op een andere manier opdoen? Kunnen internationale onderzoeksconsortia niet digitaal worden onderhouden? Zijn er alternatieven in Nederland of elders in Europa met de trein? En vooral: is het de voetafdruk waard die de vliegreis kost?
Chicago op Schier
Om de klimaatopwarming te stoppen moet de uitstoot van CO2 teruggedrongen worden tot de hoeveelheid die de aarde kan opnemen. Dit komt uit op een ‘jaarbudget’ van ongeveer 2300 kilogram CO2 per wereldburger per jaar. De uitstoot van een gemiddelde Nederlander wordt geschat op 8000 kilogram CO2, ruim drie keer zoveel. Een vliegreis soupeert een behoorlijk deel van je CO2-jaarbudget. Als voorbeeld een retourvlucht New York: die levert een uitstoot van zo’n 2100 kilogram CO2, dat is al bijna het gehele jaarbudget. Hou je het dichter bij huis, vlieg je bijvoorbeeld naar Barcelona, dan stoot je toch ook 615 kilogram CO2 uit. De totale uitstoot van een congres spreekt ook tot de verbeelding: de 4834 bezoekers van een medisch internationaal congres vlogen vanuit 110 landen in totaal 44,6 miljoen kilometer, met als uitstoot 8.646.000 kilogram CO2-equivalenten (zie figuur).1 Dat staat gelijk aan de jaarlijkse totale milieuvoetafdruk van ruim duizend Nederlanders.
Reisbewegingen voor een jaarlijks vierdaags congres in de Verenigde Staten
De covid-19-pandemie heeft ons laten zien dat we ook gebruik kunnen maken van digitale communicatie om aan de medische informatiebehoefte te voldoen en dat de wetenschap ook functioneert als er even geen grote congressen zijn. Natuurlijk blijft fysieke aanwezigheid soms wel noodzakelijk voor de sociale interactie, creatief samen nadenken en netwerken. Toch blijken ook daarvoor alternatieven mogelijk zoals ‘Chicago op Schier’, een congres voor medisch oncologen waar de belangrijkste informatie van het congres van de American Society of Clinical Oncology wordt besproken. En zo zijn er nog vele andere congressen en jaaroverzichten in ons eigen land waar we interactie kunnen hebben met onze collega’s en onze kennis up-to-date kunnen houden.
Je kunt ook besluiten om niet meer naar overzeese congressen te gaan, maar het dichter bij huis te zoeken, wat niet betekent dat je niet meer naar mooie oorden zou kunnen gaan. De trein kan een prima alternatief zijn voor vliegen: Barcelona bijvoorbeeld is met de trein bereikbaar in elf uur, waarbij de uitstoot zesmaal zo laag is als met het vliegtuig. Onderweg kun je prima werken en de catering in de TGV is zeker niet slechter dan die in het vliegtuig.
CO2-budget
In een recent artikel in het NTvG werd beschreven dat een aantal academische ziekenhuizen inmiddels stappen zet om congresbezoek met het vliegtuig te verminderen.2 Bijvoorbeeld het niet vergoeden van een vliegticket naar bestemmingen die binnen acht uur (of 700 kilometer) met de trein te bereiken zijn. Hoewel de implementatie vaak nog moet plaatsvinden en er hier en daar flink gemopperd wordt, is het een voorzichtige stap in de goede richting. Het werpt wel de vraag op of dit het probleem echt voldoende aanpakt: bestemmingen die aan bovengenoemde criteria voldoen, werden immers ook voorheen vaak met de trein bezocht (Parijs, Brussel, Londen). De ‘grote klappers’ worden natuurlijk gemaakt door de langeafstandsvluchten aan banden te leggen. Vooruitstrevende initiatieven zouden kunnen zijn om niet meer (ieder jaar) te vliegen of slechts een kleine afvaardiging naar een congres te sturen. Of het hanteren van een ‘CO2-budget’ voor de gehele vakgroep of maatschap. Ons inziens moet er kritisch gekeken worden naar hoe noodzakelijk het is dat iemand naar een congres ver weg gaat, of er een alternatief dichterbij is en of er een duurzamere manier van reizen is. Een vliegreis zou in principe niet vergoed moeten worden, tenzij er geen goed alternatief is en het congres op de desbetreffende plek wel echt noodzakelijk is, bijvoorbeeld omdat het van groot strategisch belang is en de deelnemer een presentatie houdt of een sessie voorzit. Voor collega’s die vrijgevestigd zijn, zou je hier binnen de maatschap of vanuit de FMS een goede (green) deal voor kunnen maken.
Afspraken maken
Wij pleiten ervoor, dat we als beroepsgroep onze collectieve verantwoordelijkheid nemen door zakelijke vliegreizen terug te dringen. Dus niet meer denken dat die ene vliegreis toch niet uitmaakt, maar denken aan het grotere geheel en accepteren dat de klimaatcrisis ook op het vlak van mobiliteit om verandering – en soms offers – vraagt. Hiervoor zullen niet alleen academische, maar ook algemene ziekenhuizen ambitieuzere doelen moeten stellen. Tot nu toe heeft de keuze bij het individu gelegen en dat heeft nog te weinig opgeleverd, kijkend naar het recordaantal zakelijke vluchten na de coronacrisis. De enige manier om dit toekomstbestendig te beteugelen, is het maken van afspraken over ons vlieggedrag.
Minder congresbezoekers zal congresorganisaties stimuleren tot het aanbieden van digitale of hybride congressen. Misschien iets minder zonnig, maar met een beter gevoel en eenvoudigweg nodig.
auteurs
Marijke van Gerwen, internist acute geneeskunde, Medisch Centrum Leeuwarden
Linda Kampschreur, internist infectioloog, Medisch Centrum Leeuwarden
Teun Bousema, hoogleraar epidemiologie van tropische infectieziekten, Radboudumc, Nijmegen
Wouter Hehenkamp, gynaecoloog, Amsterdam UMC
contact
marijke.van.gerwen@mcl.nl
cc: redactie@medischcontact.nl
Voetnoten
1. Bousema T, Selvaraj P, Djimde AA, et al. Reducing the carbon footprint of academic conferences: the example of the American Society of Tropical Medicine and Hygiene. Am J Trop Med Hyg. 2020;103:1758-61. doi:10.4269/ajtmh.20-1013. Medline
2. Eva S Cohen, Anne Timmermans, Wouter J K Hehenkamp, Is there a doctor on board?’ Reducing air travel associated with international medical conferences. Ned Tijdschr Geneeskd 2023 May 23:167:D7495
Lees ook
O.N. Lieshout
Orthopedisch chirurg, ermelo
Alle beetjes kunnen natuurlijk helpen om het klimaat niet verder te belasten. Ik weet niet hoe het met andere specialisten zit maar ik heb geen tijd voor zinloze congressen.
Als we actief een bijdrage aan het klimaat willen leveren moeten we dingen... doen die impact hebben en niet enorm veel energie steken in kruimels. Neem de rundvleessector: die heeft net zoveel impact op het klimaat als alle fossiele brandstof gebruikende vervoersmiddelen bij elkaar (dus inclusief luchtvaart en scheepvaart met de smerige stookolie). Daar hoor je niemand over. Dus als we met z'n allen minimaal tot geen vlees meer eten (wat niet zo moeilijk is en ook gezonder) scoor je meer en sneller dan met een enkel (twee)jaarlijks internationaal congres niet te bezoeken.
En wat dacht je van alle energieslurpende Meta en Google datacenters die overal draaien voor de zinloze social media? Google meldt dat 1 zoekopdracht 0.2g CO2 produceert. Computerhygiëne door eenieder scheelt dus ook.
En de grootste vervuiler is natuurlijk de mens zelf. De wereldbevolking groeit jaarlijks met 1% en de vervuiling is daar een exponent van. Een van de auteurs is gynaecoloog. Stopt zijn afdeling ook met infertiliteitsbehandelingen om het milieu te sparen?
Kernenergie is overigens niet ruimschoots voorhanden zoals collega Slappendel stelt. Het bouwen van een kernreactor kost 10 jaar. Uraniummijnen zijn verouderd en worden meer gesloten dan dat er geopend worden omdat kernenergie jarenlang in de verdomhoek zat als vies. Uranium zal de komende jaren alleen maar duurder worden (gratis investeringstip). En een kernreactor in een vliegtuig? Als die uit de lucht komt (en dat gebeurt wel eens) heb je Hiroshima 2.0. Helaas is elektrisch vliegen voor een verkeerstoestel voorlopig een utopie met de huidige accu's.
Ik sluit mij graag aan bij de opmerking van collega Koster die ik gemakshalve nog even gekopieerd heb :-)
Het gaat om een aantal principes: 1. de noodzaak om allemaal een steentje bij te dragen; 2. niet voorbij gaan aan alle andere aspecten dan alleen het milieu bij de beoordeling van buitenlandse nascholingen; 3. niet dogmatisch zijn maar mensen en dus ook artsen eigen keuzes laten maken, en niet verketteren wanneer men er anders over denkt dan een ander.
Het zou een grote luxe zijn gewoon naar elkaar te luisteren en elkaars standpunt te respecteren.
R. Slappendel
anesthesioloog, hoogleraar kwaliteit en veiligheid, Neer
Reactie op: De oceaan overvliegen voor een congres kan echt niet meer. Medisch contact 2 mei 2024. 79; nr. 18: pagina 18-19. Auteurs Marijke van Gerwen, Linda Kampschreur, Teun Bousema, Wouter Hehenkamp.
Het artikel van Marijke van Gerwen ea. do...et een beroep op de verantwoordelijkheid van artsen. Door minder te vliegen naar (verre exotische) congressen door artsen kan de CO2 uitstoot behoorlijk omlaag en kunnen we de klimaat opwarming stoppen.
Ik ben het er volledig mee oneens. De kwaliteit van de Nederlandse zorg en wetenschappelijk onderzoek hebben internationaal een hoge standaard, en dat moet zo blijven. De auteurs hebben waarschijnlijk nooit het boekje “wie niet reist is gek” van psycholoog Ap Dijksterhuis gelezen? Het is dé manier om ons brein soepel te houden, het reikt ons inspiratie en creativiteit aan, haalt vooroordelen onderuit, maakt ons gelukkiger, en verlengt, ten slotte, ons leven. Kennismaken met de wijde wereld om ons heen brengt erg veel.
Let op ik heb geen verstand van het klimaat, maar ben ook zeker geen klimaat ontkenner. CO2 moet gereduceerd worden en kan een bijdrage leveren aan de klimaatopwarming. Of dat zal lukken met steeds meer mensen zal een uitdaging zijn. De berekeningen van de CO2 uitstoot per vliegbeweging en vind ik knap van de auteurs, het is immers niet hun vakgebied. Maar het voorbeeld dat de CO2 voetafdruk van 1 groot internationaal congres wat overeenkomt met de jaarlijkse voetafdruk van 1000 Nederlanders is voor mij niet indrukwekkend. We leven bijna met 18 miljoen mensen! Wat zal dit minimale verschil bijdragen op klimaatopwarming. Helemaal niets! Ik werk thans veel vanuit de letselschade. Wat zou de situatie zijn zonder ongeval? Wel, zonder congres vliegt het vliegtuig ook nog steeds en is er geen enkel verschil wat betreft CO2 als er een doktertje minder in het vliegtuig zit.
Natuurlijk begrijp ik ook wel dat je ‘ergens’ moet beginnen. Maar grotere slagen maken we als we allemaal, politici, expats, vakantiegangers minder gaan vliegen. Dan gaan de vliegtuigmaatschappijen failliet en vliegen we minder of helemaal niet meer. Is dit het gewenste scenario?
Voor mij niet. Ik reis graag en veel, voor hobby, plezier en werk. En dat wil ik zo houden. Wat mijn oplossing is? Vanuit mijn achtergrond uit kwaliteit en veiligheid is dat simpel, een technische. Altijd 100% succes. Maak vliegtuigen die gebruik maken van louter kernenergie. Een technische oplossing, CO2 uitstoot 0, en kernenergie is ruim voorhanden. Bij onderzeeërs is dit al jaren mogelijk. Waarom niet bij cruiseboten en verkeersvliegtuigen? Draagt wellicht ook bij aan geluidsoverlast reductie rond Schiphol.
Onderzoek en kennisoverdracht hebben de kwaliteit van zorg in Nederland stukken beter gemaakt. Onze generatie wordt gemiddeld veel ouder en leeft veel gezonder dan 2 – 3 generaties terug. Daarom pleit ik voor een goede kennisuitwisseling, onderwijs en research via onder andere internationale congressen. Is gezelliger, wordt de zorg nog beter van, en ikzelf een stuk vrolijker.
G. Brandt Corstius
Filosoof , Soest
Er valt veel te winnen aan isolatie van de praktijk. Radiator folie achter de verwarming, isolerende raamfolie die de warmte binnen en de zon buiten houdt. Een nieuwe ventilatorbox plaatsen, die werkt op gelijkstroom. Dat scheelt 90% van de energie.... Enzovoort.
G. Brandt Corstius
Filosoof , Soest
Het gaat om de meerwaarde van scholing. Daarvoor is soms vliegen noodzakelijk.
G. Koster
bedrijfsarts, Groningen
Een op het eerste oog sympathiek betoog, want wie denkt niet na over ons milieu, de toename van CO2 uitstoot, rentmeesterschap, de toekomst voor onze kinderen. Echter, de context waarin deze oproep wordt gedaan klopt naar mijn mening niet. Ik ga zeke...r niet pleiten voor allerlei vliegreizen, maar e.e.a. moet m.i. wel in een meer realistisch perspectief worden geplaatst. Congressen en nascholingen gaan veel verder dan alleen het vergaren van kennis, het gaat, en misschien ook wel vooral, over het ontmoeten van collega's, over het tijdens het eten uitwisselen van ideeen en standpunten, het in een andere omgeving op creatieve ideeen en mooie samenwerkingen te komen. Dat realiseer je niet achter een beeldscherm. Wij proberen onze kinderen en onze patienten erop te wijzen om de schermtijd te verminderen vanwege allerlei gezondheidsredenen, en nu gaan we als artsen digitale congressen promoten, een contradictio in terminis m.i..
En natuurlijk rijden er in Europa treinen, echter: een treinreis duurt veel langer dan een vliegreis en is meestal 4 - 5 maal zo duur. Als je, zoals wij, een 5 daags congres in Wenen organiseert, worden die 5 dagen door de treinreis 7 dagen en gaat de prijs persoon met ruim 1000,-- omhoog. Natuurlijk zou je dan kunnen overwegen om het op schiermonnikoog te doen. Ten eerste komen dan de meeste mensen met een auto, moeten met een boot heen en weer die diesel stookt, maar ten tweede wordt dan de entourage en de groepsdynamiek die een dergelijke reis kenmerkt, totaal anders.
Natuurlijk moeten we met z'n allen nadenken over duurzaamheid, ook als het om onze eigen opleidingen en bijscholingen gaat, maar er alleen maar naar kijken vanuit het oogpunt van milieu vind ik een vorm van oogkleppen, en doet tekort aan al die andere aspecten van congressen en nascholingen die er zijn.
T.P.W. de Rooy
Radioloog, Den Haag
Natuurlijk moeten we gezamenlijk de uitstoot van broeikasgassen afbouwen. Daarbij is het essentieel dat we dit probleem rationeel oplossen, zonder vooringenomen emotionele standpunten.
Waarom zou een treinreis zoveel duurder zijn dan vliegen? Het v...erplaatsen van die trein geeft per zitplaats misschien 6 x minder uitstoot dan een vliegtuig. Echter heeft een vliegtuig geen infrastructuur nodig tussen de vertrek en aankomst punten. Een trein heeft spoorrails nodig die ook nog iedere 10-15 jaar vervangen moeten worden. De hoeveelheid broeikasgassen die daarbij worden geproduceerd zijn niet meegenomen in de calculatie en zijn mede de oorzaak van de duurdere treinreis. Vliegen is en blijft de meest veilige en efficiënte manier van transport. We kunnen vliegtuigen ook CO2 neutraal maken. Dat zal alleen lukken als we daar serieus op inzetten.
Zo is ook de verbranding van bossen in energiecentrales, hetgeen zogenaamd CO2 neutraal zou zijn, een ramp. Een kilojoule warmte uit hout levert 20% meer CO2 uitstoot op dan uit steenkool. Los daarvan heeft het verstookte bos 60 jaar nodig om terug te komen op de CO2 opname van voor het kappen. We moeten techneuten de ruimte geven om dit probleem structureel op te lossen los van alle vooringenomen emotionele standpunten.
J.A. Bruggers
Huisarts, Groningen
Een cursus op de waddeneilanden, dat is precies wat we als Groninger huisartsen doen. Ik kan u verzekeren dat de groepsdynamiek fantastisch was.
G. Koster
bedrijfsarts, Groningen
Ben ik helemaal met u eens. Daarom organiseren wij ook meerdaagse scholingen in Nederland; maar dat laat onverlet dat in het betoog van de collega's een groot aantal aspecten uit het oog worden verloren, en alleen ingezoomd wordt, hoe belangrijk ook,... op milieu technische aspecten. En dat doet tekort. En de waddeneilanden: prachtig, maar iedereen rijdt met de auto naar het vertrekpunt, gaat met een boot op diesel over en rijdt vervolgens weer terug. Ook dat heeft een CO2 footprint, maar is naar mijn oordeel vele malen beter dan achter een scherm congressen volgen.
R. van der Lugt
Jeugdarts, Amersfoort
Bij internationale reizen waarbij een treinreis ook een optie is, is een vliegreis vaak duurzamer dan een treinreis. Stel dat je naar een congres in Barcelona wilt. Als je met het vliegtuig gaat is je uitstoot zo’n 200 kg CO2. Als je met de trein gaa...t is je CO2 uitstoot zo’n 20 kg CO2. De CO2 uitstoot van de treinreis is een tiende van de uitstoot van een vliegreis. Zo bezien lijkt de trein duurzamer. Maar we zijn er nog niet. Als je met de trein gaat kost je dit zo’n 400 euro aan tickets. Met het vliegtuig kost je dit zo’n 270 euro aan tickets. Het vliegtuig is dus 130 euro goedkoper (en 10 uur sneller). Als je de 130 euro die je bespaart doneert aan goede doelen die op een effectieve manier klimaatverandering tegen gaan, bijvoorbeeld Clean Air Task Force, Carbon 180 of Future Clean Tech Architects (zie www.doneereffectief.nl) dan wordt er door je donatie van 130 euro 13.000 kg CO2 opgenomen. Netto gezien zorgt de treinreis voor een CO2 uitstoot van 20 kg CO. De vliegreis zorgt netto gezien voor een CO2 opname van 12.800 kg CO2 (!). De impact van een donatie is veel groter dan de impact van het vervoer, dus als vliegtickets een stuk goedkoper zijn dan treintickets is vliegen naar een congres duurzamer dan een treinreis.
S.Q. Nagelkerke
Kinderarts, Naarden
Ongelooflijk dat mevrouw van der Lugt zelf in dit sprookje gelooft.
Jammer ook dat medisch contact heeft besloten juist deze reactie in het blad te plaatsen. Een onoplettende lezer zou per ongeluk eens niet twee keer nadenken en het daadwerkelijk g...eloven en zo gaan uitvoeren. Niet onmogelijk, want als je iets leest wat je goed uitkomt, denk je er vaak minder goed over na. Laten we hopen dat er vooral geen ziekenhuisbestuurders zijn die dit lezen en er in trappen, ze zouden uw voorstel nog eens in hun ziekenhuis als officieel beleid invoeren.
Mw van der Lugt suggereert echt dat het beter is om te vliegen dan met de trein te reizen, want als de trein duurder is, kun je het verschil in geld gebruiken om CO2 te compenseren, en dat zou veel effectievere CO2-reductie opleveren.
Dit gaat er van uit dat er op de aarde een enorm potentieel is aan manieren om CO2 te op te nemen. Die we alleen nu niet gebruiken, maar als we via doneereffectief.nl een klein beetje geld geven, wordt het wel gebruikt en komt het goed. Heel erg goed zelfs, want voor de helft van de prijs van een vliegticket, zou je die hele vliegreis 65x kunnen compenseren.
Nou, als het zo mooi was, dan was er natuurlijk helemaal geen klimaatprobleem.
CO2-berekeningen zullen nooit geheel precies zijn, en dat maakt de discussie lastig. Stoot een vliegreis naar Barcelona echt 10x zo veel uit als een treinreis? Of is het eigenlijk minder omdat voor de trein de productiekosten van spoor etc niet zijn meegerekend? Ik kan het zelf niet precies beoordelen. Hoeveel CO2 je kunt compenseren of opnemen met een goed doel is helemaal lastig te berekenen. Misschien is er ergens op de wereld ooit wel eens een keertje een groot bos van de kap gered voor heel weinig geld. Dat daar daadwerkelijk voor 1 euro 100 kg CO2 is gecompenseerd, zoals u zegt dat gebeurt via doneereffectief.nl. Maar dat is een uitzondering hoor. Je kunt CO2 niet zo goed compenseren. KLM suggereert dat de hele uitstoot van een vlucht gecompenseerd kan worden. Daar betaal je dan ongeveer de helft van je totale ticket voor. Ook daarvan vraag ik me af of het echt zo rooskleurig is, maar heeft nog een kans om waar te zijn.
Het sprookje dat mw van der Lugt ons voorlegt is ronduit gevaarlijk. Als mensen dat gaan geloven gaat de aarde er sowieso aan.
Zelf vlieg ik ook nog wel eens, ook naar een congres, maar probeer het tot een minimum te beperken. Naar een bestemming die met de trein te bereiken is ga ik met de trein.
We moeten er helaas aan gaan wennen, dat we wat minder gaan doen en niet meer alles kan. Goed voor de aarde zorgen zal nu eenmaal soms een beetje pijn doen.
Niet in de trein trouwens, die zit veel lekkerder dan het vliegtuig.
J.A. Bruggers
Huisarts, Groningen
Jaja, en van fastfood word je niet dik omdat er een blaadje sla op de hamburger zit en aan roken ga je niet dood, want mijn opa is ook 91 geworden.
A.T. Veenema
Verslavingsarts
Hoe bereik je precies minder CO2 uitstoot met 130 euro? Hoe halen die goede doelen het CO2 uit de lucht?
Ik blijf me verbazen dat de schuld telkens elders wordt gezocht, om vooral maar niet te hoeven veranderen.
Natuurlijk moet het buitenland en d...e grote multinationals hun verantwoordelijkheid nemen. Maar dat ontslaat ons niet van onze verantwoordelijkheid om ons steentje bij te dragen. We zouden allemaal minder energie moeten verbruiken. Dat betekent veranderen en aanpassen. Dat vragen we vaak wel van onze patiënten, maar voor onszelf blijkt dit toch hopeloos moeilijk.
[Reactie gewijzigd door Veenema, Anita op 03-05-2024 23:59]
G. Heinen
Bedrijfsarts , Oldenzaal
En zo is het collega Veenema 👍
S.J.F. Gerbrandy
oogarts , Amsterdam
nou collega van der Lugt, dat is wel erg utopisch gedacht. Niet reeel lijkt me om te veronderstellen dat mensen dat echt doen. Op zich wel een interessante gedachte om je persoonlijke overshoot aan uitstoot te compenseren via de wegen die je noemt.... Enig idee hoe goed biokerosine is?
G. Heinen
Bedrijfsarts, Oldenzaal
Ik denk dat alleen de totale congreskosten meer dan 130 Euro lager zullen zijn wanneer je deze op afstand (digitaal) volgt (geen hotelkosten, geen uitjes, golfen, snorkelen bar). Het gaat dus niet alleen om het verschil in de reiskosten ..... Dus ni...et vliegen en de 'winst' door de lagere congreskosten doneren zou een betere aanvliegroute (..) zijn denk ik.
Kijk om je te verbazen eens op; https://docendoorbis.nl/
J.B.E. Hulshof
GGZ-arts, Wolfheze
Het is om ethisch-morele redenen natuurlijk niet meer verantwoord om lange luchtreizen te maken voor congresbezoek. Wij hebben een voorbeeldfunctie. Maar zou er ook maar één vliegtuig meer aan de grond blijven staan rondom de datum van een groot cong...res, als we daar niet meer naar toe gaan? Ik vraag het me af. Maar waarschijnlijk is het cijfermateriaal wel beschikbaar om dit te onderzoeken over b.v. de afgelopen vijf jaar.
E.P.A. Gebuis
AIOS IZB, Leiden
De data over de afgelopen 5 jaar is wat moeilijk te generaliseren naar de toekomst met een pandemie en restricties gedurende 2 van die 5 jaar.
Kinder-jeugdpsychiater , Almen
Een prima initiatief! En voor de klimaat ontkenners, de hoeveelheid fijnstof en lawaai heeft een groot negatief effect op de volksgezondheid. Dat is toch onze zorg?
Rik Groenhuijzen
[Reactie gewijzigd door op 02-05-2024 21:07]
G. Koster
bedrijfsarts, Groningen
Klimaat ontkenner is semantisch onjuist. Niemand ontkent het klimaat, maar er zijn mensen die de impact van heel veel zaken ontkennen, dat is naar mijn mening iets anders. Echter, los van de semantische discussie, natuurlijk heeft het reduceren van f...ijnstof en lawaai een positief effect op de gezondheid van mensen. Maar waar het om gaat is of je dat bereikt wanneer een relatief kleine beroepsgroep zou besluiten om niet meer te vliegen. Ik raad u aan om de ecologische footprint van het ontwikkelen en produceren van lithiumbatterijen voor elektrische auto's (het klimaat excuus van velen) een goed op uw in te laten werken; het feit dat vlak over de grens in Duitsland nog grote hoeveelheden bruinkool worden gewonnen en verstookt enzovoort. CO2 en fijnstof reductie is een internationale aangelegenheid waaraan wij in dit kikkerlandje maar een hele geringe bijdrage kunnen leveren en de bijdrage die we als artsen zouden leveren wanneer we zouden afzien van vliegen is nog vele malen kleiner. Niet dat we niet moeten nadenken over alternatieven, maar zoals ik al eerder aangaf zijn er veel meer aspecten waarmee rekening moet worden gehouden dan alleen het beperkte klimaateffect.
psychiater, Heerenveen
HIer worden klimaat en milieu weer eens door elkaar gehaald...
Milieuvervuiling is een heel groot probleem, wat overigens alleen maar groter wordt door de zogenaamde 'schone' energie: de Noordzee vernield met windmolens, grote delen van o.a. Zuid Am...erika kapotgemaakt voor de winning van lithium en andere metalen, om over de slavenarbeid die hier ook door kinderen voor wordt verricht maar te zwijgen.
Over de de ernst van de klimaatproblematiek kan wel degelijk gediscussieerd worden. Al wordt je dat doorgaans niet in dank afgenomen. Maar er zijn ook de nodige gerenommeerde wetenschappers die hun twijfels hebben omtrent het klimaatalarmisme, waaronder één van de Nobelprijswinaars voor natuurkunde 2022: J.F. Clauser.
Neem even een kijkje op de site van Clintel bijvoorbeeld:
https://clintel.org/nobel-prize-winner-dr-john-f-clauser-signs-the-clintel-world-climate-declaration/
Spreek dus liever niet gemakzuchtig over 'klimaatontkenners', wat op zich al een raar woord is want niemand ontkent het klimaat.
H. v.d. Pol
Kinder-jeugdpsychiater , Almen
Voor de preciezen, ja , dat onderscheid heb ik niet gemaakt in mijn korte reactie. Voor degenen die tussen de regels door kunnen lezen: er zijn talloze redenen om als mens, maar zeker als professional met voorbeeldfunctie af te zien van reizen met ee...n betwijfelbaar doel. Voor degenen met enige kennis over afweermechanismen: met rationalisaties en daaraan verbonden academische discussies veranderen we niets aan alle schadelijke gevolgen die ons handelen voor ons leefmilieu heeft. Maar het voordeel van afweer is wel dat je nog een paar jaar in je luxe bubble kunt leven.....
Rik Groenhuijzen
[Reactie gewijzigd door op 03-05-2024 17:15]
psychiater, Heerenveen
Ik had de indruk dat in mijn reactie voldoende duidelijk was dat het onderscheid (tussen milieuproblematiek en klimaatalarmisme) nogal essentieel is en niet slechts van belang 'voor de preciezen'...
Dat we moeten doen wat goed is voor onze aarde sta...at buiten kijf en heeft niets met een voorbeeldfunctie van doen: gewoon doen wat je vindt wat je moet doen en laten wat je vindt wat je moet laten.
En die luxe bubbel valt hier reuze mee: al jaren niet meer naar een congres gevlogen en vakanties worden per fiets (geen e-bike) gedaan vanuit huis met een tent achterop.
H. v.d. Pol
Kinder-jeugdpsychiater , Almen
Dat klinkt als muziek in de oren....
Rik G
J.H. van Veluw-Kasemier
Huisarts , Almelo
Uiteindelijk moet je gewoon wel doen wat voor je vak belangrijk is. Specialistische zorg komt soms van ver.
Kinder-jeugdpsychiater , Almen
Dit lijkt me een reactie die dertig jaar geleden nog enige relevantie had.
Rik Groenhuijzen
S.J.F. Gerbrandy
Oogarts, Amsterdam
Als de overheid gewoon besluit dat er geen nascholingspunten worden toegekend voor congressen buiten Europa is het snel afgelopen met dat zinloze gevlieg.
Dan zullen collega’s die in dezelfde bubbel zitten als de anonieme oogarts uit Limmen , well...icht ook niet meer naar verre oorden vliegen.
En dan is het ook meteen klaar voor bedrijven die nascholingen voor en door Nederlandse artsen organiseren in verre toeristische oorden.
G. Koster
bedrijfsarts, Groningen
Een heleboel aannames tegelijk. De nascholing die wij jaarlijks in Oostenrijk organiseren wordt zonder enige subsidie van welk bedrijf dan ook georganiseerd, en in zijn geheel betaald door de collega's die het zinvol vinden om in een serene omgeving ...met elkaar te verkeren en van elkaar te leren. Die overbodige luxe: in het hele kasteel waar bij verblijven is geen tv, maar staan veel muziek instrumenten die tijdens die 5 dagen door velen worden bespeeld. Het komt daardoor tot hele andere inzichten dan alleen het vak betreffende. Ook verre toeristische oorden is betrekkelijk: binnen Europa zijn er prachtige bestemmingen om nascholingen te organiseren. En tenslotte: kennis vergaren is erg belangrijk, evenals een leven lang leren, maar kennis vergaren betekent ook interesse hebben in andere culturen, andere landen, andere gewoontes. Wanneer je die zaken kunt verenigen levert een buitenlands congres veel meer op dan alleen kennis, en is een vliegreis zo zinloos nog niet.
Oogarts, Limmen
Grappig dat hier zonder enige bewijsvoering anders dan KNMI modellen ( waarbij Gerrit Hiemstra net een nieuw huis op zee niveau heeft gekocht) gesteld wordt dat CO2 enig effect heeft op opwarming of afkoeling. De historie laat zien dat er namelijk ge...en verband is. Ook het WEF vliegt jaarlijks met duizenden privé jets naar Davos en vervolgens gaan deze lieden terug naar hun beachfront properties. Om te bepalen dat jij minder energie moet gebruiken.
China start nog steeds elke week één nieuwe kolencentrale op. Daar maakt CO2 niet uit want ze hebben daar al volledige controle over de mensen met 15 minuten steden en een social credit score. Totale controle over de gewone mens. Terwijl de ongekozen oligarchen doen wat ze willen. Nee dank je, ik doe niet mee met deze onzin. 99 procent van de onafhankelijke klimaatwetenschappers weet dat dit onzin is.
J. Houben
Radiotherapeut
Ik neem aan dat u vergeten bent uw uitstekende wetenschappelijke onderbouwing voor de onvoldongen feiten dat C02 geen invloed heeft op klimaat en dat 99% van de klimaatwetenschappers dit weet er bij te vermelden. Ik ben namelijk ontzettend benieuwd n...aar de bronnen, van ongetwijfeld veel betere kwaliteit dan het KNMI, die uw stellingen onderbouwen.
A.E. van Westreenen
Arts, Antwerpen
Al dit soort initiatieven voelt heel idealistisch, maar is uiteindelijk de splinter, niet de balk.
Aannemende dat er klimaatverandering is die wordt veroorzaakt in aanmerkelijke mate door de mens en meer specifiek die CO2 uitstoot, is het echt ze...er de vraag of een reductie van vliegbewegingen door congresbezoekende artsen een effect zal hebben dat het theoretische ontstijgt.
Het klimaatprobleem los je niet op met minder vliegbewegingen. Je lost dit op door de bruinkoolcentrales te sluiten in ons buurland. Of wat verderop de grote kolencentrales in bijvoorbeeld een China of India. Dat is ook mijn grote probleem met onze “voorbeeldfunctie”. Wij kunnen hier in Europa ettelijke miljarden stukslaan om mogelijk een effect te sorteren in de orde van tienden van een graad Celsius over een termijn van decaden. Als je de helft daarvan zou steken in het faciliteren van duurzame energie door zon, wind en uranium in de opkomende landen heb je een veelvoud van je klimaateffect tegen lagere kosten. Dat zou pas een voorbeeld zijn. Niemand doet dat, want dat laat niet zien dat we zelf ook bereid zijn om te lijden voor onze idealen, en dus een goed mens zijn. Vaak is het podium belangrijker dan het effect en het lichtend voorbeeld willen zijn voornamer dan realisme.
Alles mag, maar ik vind het jammer dat de beroepsgroep tegenwoordig meent vanuit artsenfunctie ook iets heeft te vinden over een ander werkveld. Socrates had daar in een ver verleden ook wat over geschreven. Wellicht het nalezen waard.
A.T. Veenema
Verslavingsarts
Hét excuus om vooral niet te willen veranderen. Of, zoals de hoofdredacteur zegt, vooral geen luxe willen inleveren.
G. Koster
bedrijfsarts, Groningen
dag collega Veenema,
het is wat gemakkelijk om met one liners te antwoorden. Hoewel er natuurlijk op een aantal fronten wat al te makkelijk stelling wordt genomen en stokpaardjes worden bereden, vind ik de reacties geen excuus om niet te willen ve...randeren noch om luxe in te leveren.
Het gaat om een aantal principes: 1. de noodzaak om allemaal een steentje bij te dragen; 2. niet voorbij gaan aan alle andere aspecten dan alleen het milieu bij de beoordeling van buitenlandse nascholingen; 3. niet dogmatisch zijn maar mensen en dus ook artsen eigen keuzes laten maken, en niet verketteren wanneer men er anders over denkt dan een ander.
Het zou een grote luxe zijn gewoon naar elkaar te luisteren en elkaars standpunt te respecteren.