De gek als medemens

De gek als medemens, Maarten van Buuren, Lemniscaat, 184 blz., 19,99 euro.

bestellen

Maarten van Buuren, emeritus hoogleraar Frans en letterkundige, schreef met De gek als medemens zijn tweede boek over de psychiatrie. Aanleiding: Van Buurens eigen ervaring met ernstige depressies – zoals hij die eerder beschreef in Kikker gaat fietsen. In beide boeken probeert Van Buuren het ontstaan van waanzin (zijn term, lees: psychiatrische problematiek) te begrijpen.

In De gek als medemens doet hij dat aan de hand van Zwitserse psychiater Ludwig Binswanger – tijdgenoot van Freud. Binswanger ontwikkelde de existentiële psychoanalyse, waarin niet een oorspronkelijk trauma, maar een oorspronkelijke keuze centraal staat.

Vanuit het begrip existentie – en de vraag: wat betekent het om mens te zijn? – verkent Van Buuren de relatie tussen het menselijk bestaan en waanzin (nogmaals: zijn term). In deze verkenning maakt hij een heldere en toegankelijke tour door de existentialistische filosofie. Heidegger en Sartre lijken ineens begrijpelijk. De filosofie past hij bovendien steevast toe op psychiatrische casuïstiek uit het werk van Binswanger, zodat het nergens vaag of abstract wordt. Zo passeert een scala aan relevante psychiatrische vraagstukken – waarvan het thema individuele verantwoordelijkheid het meest interessante en uitdagendste is. Het idee van Binswanger in essentie: waanzin is het gevolg van eigen keuzes. Voor het antwoord op de vraag hoe dat inhoudelijk precies in elkaar steekt, raad ik u aan dit boek te lezen, dat een mooie verkenning is van het existentieel, fenomenologisch perspectief op de psychiatrie.