Sinds kort beschikbaar via Home Academy: een collegereeks over de Geschiedenis van de geneeskunde en de zorg door Frank Huisman, emeritus hoogleraar medische geschiedenis aan het UMC Utrecht. Uitgangspunt is dat we kunnen leren van het verleden. ‘Het verleden kan gebruikt worden als sociaal laboratorium’, vertelt Huisman.
In De bacterie en het brein verkent hoogleraar psychiatrie Iris Sommer de nauwe band die het microbioom en het brein met elkaar onderhouden en waarover de laatste jaren steeds meer bekend is geworden. Naast hun rol bij de immuniteit en de vertering van voedsel spelen de bacteriën die ons vanaf de geboorte koloniseren een grote rol bij de ontwikkeling van ons lichaam, en van de hersenen in het bijzonder.
Bij de Amerikaanse National Academies of Sciences, Engineering and Medicine verscheen een zeer gedegen en uitgebreide review van de beschikbare wetenschappelijke kennis over long covid. Het gaat dan over de diagnostiek, de risicofactoren en symptomatologie, en ook over met long covid vergelijkbare aandoeningen, ziektebeloop en prognose, en behandeling.
De bekende Marathoninterviews, voorheen op Radio 1 te horen, verschijnen voortaan alleen als podcast. De aftrap van een nieuwe korte reeks is voor psychiater en hoogleraar Jim van Os. Tweeënhalf uur lang wordt hij bevraagd door Eva Koreman.
Omgaan met verlies is niet in een stappenplan te vangen, een ieder heeft zo zijn eigen manieren van verwerken, gedenken, doorléven, of juist dóórleven. Die veelkleurigheid valt op als je Hoe besta je na? leest, waarin van bekende en minder bekende mensen persoonlijke ervaringen met verlies zijn opgetekend.
Is het doktersvak een garantie voor een gezond en gelukkig leven? Nee natuurlijk niet. Maar wie Het goedgeleefde leven van de Amerikaanse arts Gladys McGarey (103 jaar!) leest, krijgt wel de opwekkende boodschap mee dat je als nieuwsgierige dokter nog lang en gelukkig kán leven. Als je maar op de juiste manier alles tegemoet treedt. Je moet je ‘juice’ vinden. Als jong meisje groeide ze op in India: haar ouders waren daar missionarissen.
Sofia is de sterspeler van haar ‘inclusieve’ volleybalteam in het Braziliaanse Sao Paulo. Ze is zo talentvol dat ze in aanmerking komt voor een beurs om een seizoen in Chili te gaan spelen. Maar dan blijkt ze ongewenst zwanger. Dat brengt haar beurs en dus haar sportieve carrière in gevaar. Abortus in Brazilië is namelijk illegaal.
De Italiaanse film Nata per te (geboren voor jou) vertelt het verhaal van Alba, een pasgeboren meisje met het syndroom van Down dat in een Napels ziekenhuis is achtergelaten, en Luca Trapanese, een alleenstaande, homoseksuele en katholieke man, die vecht om de pleegzorg en adoptie van Alba.
Voormalig obesitaspatiënt en psycholoog Wouter Cornet, die eerder over succesfactoren voor afvallen schreef, richt zich in De dikke mensen show op de wijdverbreide, algemeen geaccepteerde discriminatie van mensen met overgewicht. Cornet zet uiteen hoe fatshaming gemeengoed heeft kunnen worden, omdat mensen met overgewicht sinds mensenheugenis worden ontmenselijkt in grappen, maar ook in theater en film. En bij die stigmatisering hebben artsen een grote rol, aldus Cornet.
Nu en zeker op termijn krijgt de zorg te maken met een structureel personeelstekort. Een van de antwoorden daarop is van de nood een deugd maken en combifuncties in het leven roepen. In zo’n combifunctie bekleedt een medewerker twee verschillende functies in twee teams, afdelingen of zelfs organisaties.
Brigitte Solheim was als cardioloog een beroemdheid in haar vak. De eerste vrouwelijke hartchirurg in Noorwegen en langjarig werkzaam in New York, waar ze een speciale techniek ontwikkelde voor de vervanging van een mitralisklep. Vol trots: ‘Mijn kleine handen gingen als vlinders door alle borstkassen.’ Nu, bij aanvang van de roman Momenten voor de eeuwigheid van Kjersti Anfinnsen, is Solheim hoogbejaard, en wonend in Parijs. Haar bestaan is ‘ontvolkt’ geraakt en ze blikt in korte, scherpe vignetten terug op dat leven.
Praten over suïcide is moeilijk, zeker met jongeren. Daarom bundelde Jan Meerdinkveldboom, gepensioneerd jeugdpsychiater, zijn advies over het bespreken van suïcidaliteit met jongeren in Praat erover. In slechts 94 pagina’s is het Meerdinkveldboom gelukt om alle relevante thema’s te bespreken.
Het citaat van Gabriel García Márquez waarmee de documentaire Joan Baez: I am a noise opent en waarin hij zegt dat iedereen een publiek, privé en geheim leven heeft, geeft de opzet van deze film meteen prijs. Dat publieke en privébestaan is bekend: de legendarische Amerikaanse folkzangeres en activiste Joan Baez (1941) was een icoon van de protestbeweging in de jaren zestig. Activist, pacifist, ze had een relatie met Bob Dylan, was betrokken bij de burgerrechtenbeweging en protesteerde tegen de Vietnamoorlog.
Jur staat als 21-jarige student volop in het leven als hij tijdens een uitwisselingssemester in Amerika een vage hoofdpijn krijgt die zich ontwikkelt tot verward gedrag. Het blijkt een encefalitis te zijn. Na weken in coma gelegen te hebben, ontwaakt Jur. Hij herstelt volledig, op één aspect na. Hij is ál zijn herinneringen verloren. In de podcast De Jongen Zonder Gisteren bespreken Jur, zijn familie en vrienden zijn ziekteperiode en de gevolgen daarvan.
Bijt, het speelfilmdebuut van Guido Coppis, is het soort film waar menigeen niks mee heeft: dun verhaal, weinig dialoog, traag. En toch, Coppis is onmiskenbaar een begaafd stilist: zijn hele film baadt in een bruinoranje koperkleur, een soort negatief van Nederland. De acteurs, onder wie Reinout Scholten van Aschat, Frieda Barnhard en Johan Leysen (in zijn laatste rol), zijn bovendien zonder uitzondering goed en het gegeven is intrigerend.
Maarten van Buuren, emeritus hoogleraar Frans en letterkundige, schreef met De gek als medemens zijn tweede boek over de psychiatrie. Aanleiding: Van Buurens eigen ervaring met ernstige depressies – zoals hij die eerder beschreef in Kikker gaat fietsen. In beide boeken probeert Van Buuren het ontstaan van waanzin (zijn term, lees: psychiatrische problematiek) te begrijpen.
Volgens een onderzoek uit 2014 zou een patiënt op de intensive care gemiddeld 187 maal per dag een schel alarmgeluid horen. Het omgevingsgeluid op deze afdeling schommelt rond de 80 decibel, vergelijkbaar met het geluid van een stofzuiger. Ziekenhuizen zijn een ziekmakende kakofonie van geluiden. Geluid is één van de acht thema’s in het boek Artists remaking medicine van Emily F. Peters en 21 medewerkers. De andere thema’s zijn tijd, lichaam, zicht, ruimte, kleur, dromen en actie. Elk thema omvat twee tot vier opzichzelfstaande bijdragen waarin met een vaak aanstekelijk enthousiasme de deprimerende ziekenhuisomgeving wordt aangepakt.
Met Fractie van een seconde willen Michael Ghysels en Stef Vanlee uit Antwerpen hun publiek bewuster maken van de risico’s van het alledaagse verkeer. Michael Ghysels weet daar alles van: in 2017 overleefde hij een zwaar verkeersongeval. Ondanks zijn verlamming acteert hij nu samen met verpleegkundige Stef Vanlee in deze theatervoorstelling. Beiden bundelden daarin hun ervaringen.
In 'Vaccins. Prikkelende stof' zet een lange stoet van experts, onder wie hoogleraar vaccinologie Cécile van Els, in kraakheldere teksten, met duidelijke infographics en hier en daar begeleid door een kort verhelderend of persoonlijk getoonzet interview, uiteen hoe vaccins worden ontwikkeld en geproduceerd, hoe ze precies werken, wat de impact is van vaccinatie op mens en dier en welke ziekten nog om vaccinatie vragen.
Op 17 en 18 juni organiseert M.F.V. Panacea, de studievereniging voor geneeskundestudenten in Groningen, een opvoering van de bekende hitmusical Fame in de Stadsschouwburg van Groningen. Regisseur is Dio van Velden die eerder met succes de voorstelling TBS vormgaf. Gaat dat zien!
‘We functioneren meestal noodgedwongen meer als algemene plantsoenendienst dan als toegewijde hoveniers’, schrijft Hilgo Bruining over de kinder- en jeugdpsychiatrie. Bruining, kinderpsychiater en hoogleraar neurobiologische ontwikkelingsstoornissen, wijt dit onder meer aan de versnippering van de zorg. Dat kan dus beter. Geïnspireerd door het ‘donutmodel’ van econome Kate Raworth schreef hij daarom Donutpsychiatrie.
Soms is het verhaal áchter een film interessanter dan de film zelf. Dat gaat op voor de film Ezra, een ‘dramady’ van Tony Goldwyn met zowel geestige als dramatische elementen. Kern van de film is de liefdevolle vader-zoonrelatie tussen de 11-jarige Ezra, een jongen met autisme, en zijn vader Max, een stand-upcomedian in hartje New York.
Ze vond het eerst maar niets, dat boksen. Te hard, te agressief. Kon dat nou werkelijk helpen om (sommige) mensen mentaal weer op de been te brengen? Scherpe vragen en aanmoedigingen van medeauteur, amateurbokser en psychiater/filosoof/hoogleraar Damiaan Denys brachten psychotherapeut Masja Otter ertoe het nut in te zien van bokspsychotherapie (BPT). Kun je psychotherapie immers niet ook zien als een strijd om, tegen en voor jezelf?, aldus Denys.
De roman Tante Stoel van schrijver Oswald Schwirtz vertelt het aangrijpende verhaal van Philippine, die op haar 17de na een ongeluk in een rolstoel belandt. De eens zo vrolijke, ambitieuze en talentvolle tiener moet zich daardoor aanpassen aan een leven vol beperkingen, pijn en afhankelijkheid. Ze ontwikkelt een bijzondere band met haar neef Daan, aan wie ze toevertrouwt dat ze zoveel mogelijk de regie over haar leven – en vooral ook haar dood – wil behouden. Dat onderwerp ligt gevoelig in haar zorgzame, zeer gelovige en zwijgzame familie. Daan belooft Philippine te helpen en samen zetten ze haar wensen officieel op papier.
Het eerste nummer van het Nederlands Tijdschrift voor Literatuur en Geneeskunde is verschenen. Online en vrij toegankelijk voor iedereen. De uitgave, een initiatief van de artsen (Arko Oderwald e.a.) die ook de website Literatuur en Geneeskunde in de lucht houden, zal viermaal per jaar verschijnen en steeds gewijd zijn aan een thema.
