Jurisprudentie, moresprudentie en dan nu ook mediprudentie!

In de rechtspraak is jurisprudentie een algemeen bekend begrip. De door maatschappelijk debat in de politieke arena gecreëerde wetten vertegenwoordigen algemene rechten en plichten van burgers. Bij de rechtspraak worden deze algemene uitgangspunten passend gemaakt voor de persoon die tegenover de rechter staat.

Het is de taak van de rechter om de grillige werkelijkheid van de persoon te laten aansluiten bij de abstracte realiteit van de wet. Deze vertaalslag is waardevol en geldt vervolgens als uitgangspunt bij toekomstige soortgelijke uitspraken en eventueel zelfs voor bijstellen van wet­­geving of nieuwe wetten.

Ik wil een lans breken voor mediprudentie

De laatste jaren komt in toenemende mate het begrip moresprudentie naar voren in de ethiek. De laatste helft van de vorige eeuw zijn we ons steeds bewuster geworden van medische beginselen zoals autonomie, weldoen en niet schaden. Deze beginselen zien we als rechten (en plichten) die een patiënt heeft in de relatie met een arts. In een moreel beraad wegen wij als artsen steeds vaker deze beginselen. Hierdoor proberen gezondheidsmedewerker bij hun dienstverlening het moreel juiste te doen. In het onlangs verschenen boek ‘Ethiek voor artsen arbeid en gezondheid’, waarvan ik medeauteur mocht zijn, doen we een voorzet om deze morele beraden te verzamelen om zo de beroepsethiek door te ontwikkelen. Dit noemen we moresprudentie.

In deze column wil ik echter een lans breken voor mediprudentie.

In de spreekkamer van de dokter zijn richtlijnen en uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek vaak niet een-op-een toepasbaar op de situatie van een individuele patiënt. Het is onze taak als arts om, samen met de patiënt, uit al die informatie het juiste maatwerk te leveren voor het probleem van deze persoon. Gedurende dit proces wegen we medisch wetenschappelijke kennis, patiënt-omstandigheden en omgevingsfactoren af. En dit ook nog eens vanuit biomedisch, persoonlijk en sociaal perspectief. Dit proces is waardevol. Uiteraard geldt hierbij: hoe complexer, hoe waardevoller. Laten we deze praktisch opgedane kennis niet weggooien. Laten we het verzamelen als mediprudentie!

Dit is het moment om met (tot nu toe verzamelde) mediprudentie aan de slag te gaan. Technologische ontwikkelingen maken deze vorm van data nu behapbaar. Een digitaal archief en analyses middels digitale taalmodellen maken de schaalbaarheid in omvang maar ook het tijdsbestek veel groter. Daarnaast maken we een beweging van een biomedisch gezondheidsbeeld naar een biopsychosociaal gezondheidsbeeld. Hierdoor komen er nieuwe factoren in beeld tijdens het spreekuur van de arts die we nu nog onvoldoende scherp hebben om wetenschappelijk te onderzoeken. Middels onze ervaringen kunnen we deze factoren al wel concreter maken. Tot slot vragen de bewegingen van ‘waardegedreven zorg’ alsmede ‘de mondige cliënt’ om meer transparantie over wat er in de spreek­kamer gebeurt. Mediprudentie kan ook daarbij ondersteunen.

Kortom de ervaringskennis van de dokter zou naast de wetenschappelijke kennisontwikkeling weer een prominentere plek mogen krijgen in de ontwikkeling van medische professies. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen van deze tijd. De NVVG werkt al langer met mediprudentie. Ik wil mij hard maken om hiervoor een bredere structuur op te zetten. Doe je mee?