Een baan voor het leven?

Het zal u niet zijn ontgaan, de discussie rondom vroegpensioen voor werkenden met zware beroepen is weer opgelaaid. Wat maakt een beroep zwaar? Zijn dat vooral fysieke factoren of kan hoge mentale belasting een beroep ook zwaar maken? En is een beroep zwaar of is het de combinatie van het beroep en degene die het werk doet? Is elke 62-jarige hetzelfde? Is het überhaupt mogelijk een regeling voor zware beroepen te maken? Werkgevers en werknemers in Nederland is het vooralsnog niet gelukt.

Mijn vraag aan u is aan wie u dacht bij het lezen van bovenstaand stuk. Is dat de bouwvakker met de versleten rug of knieën? Of de politieagent die niet meer achter de verdachte aan kan rennen? Wie dacht er in de eerste plaats aan een collega bij u op de afdeling? De verzorgenden? Is werken in de zorg zwaar?

Ik probeer me de puber in te beelden die op het punt staat voor te selecteren op een beroep in de zorg. Is de zorg voor deze puber een roeping of een baan die hij of zij een tien- of twintigtal jaren gaat vervullen? Met andere woorden: denkt deze puber een baan of sector voor het leven te kiezen en is dat ook realistisch? Zoals we het werk nu georganiseerd hebben ben ik bang van niet, voor velen althans.

Zoals we het nu georganiseerd hebben is werken in de zorg voor velen geen baan voor het leven

De voor u bekende tendens is dat we met steeds minder mensen voor meer mensen moeten zorgen. Er wordt dus een groter beroep gedaan op ons arbeidspotentieel. Het laatste wat je dan wil is dat iemand arbeidsongeschikt thuis komt te zitten. We kunnen niemand in de zorg missen, maar dat geldt net zo goed voor andere sectoren.

Is eerder met pensioen kunnen gaan dan de beste oplossing of zou er juist eerder omgeschoold moeten worden naar een andere baan? Voor een grote groep is inmiddels wel duidelijk dat stug door­werken in hetzelfde werk tot arbeidsongeschiktheid leidt en dat de mogelijkheden om het werk aan te passen ook gelimiteerd zijn.

Te veel aanpassen van het werk kan ook tot onevenredig grote druk op de andere collega’s leiden. Hoe zit dat eigenlijk met de sterke opkomst van de zzp-zorgprofessional? Verricht die ook alle zware taken of is daar juist sprake van cherrypicking? Iemand die zijn eigen werk aanpast. Ik kan mij voorstellen dat de spreekwoordelijke krenten uit de pap halen het werk voor de anderen zwaarder maakt en dat daar ook nog mee akkoord gegaan wordt door de opdrachtgever in het licht van de nijpende tekorten.

Bij elkaar houdt dat wel een patroon in stand waarbij werk dat tóch al te zwaar was voor een heel beroepsleven, nóg zwaarder wordt voor de groep die nog niet is uitgestapt of uitgevallen. Iemand moet het doen en zal het doen vanwege het grote plichtsbesef in de zorg.

Hoe dat patroon te doorbreken? Ik zou geen bedrijfsarts zijn als ik nu niet het woord preventie in de mond zou nemen. Klopt, een beetje een dooddoener. Klopt, die 62-jarige verzorgende aan het einde van zijn of haar Latijn, koopt daar nu niks voor. Die moet nu kunnen stoppen. Maar tegelijk weten we ook dat twintig jaar geleden het werk al anders georganiseerd had moeten worden of dat deze persoon twintig jaar geleden al had moeten voor­sorteren op ander werk. Door dat niet te doen, blijven we nu met de discussie zitten wie er nu wel en niet recht hebben op eerder stoppen met werken.