Het gesprek als behandeling

We waren de gang op gegaan. De verpleegkundig specialist, de echtgenote van de patiënt en ik. De echtgenote wilde weten wat ze moest doen, hoe ze moest reageren op het gedrag van haar man die sinds zijn opname dieper was gezakt in zijn dementie. Corrigeren? Niet op ingaan? Opnieuw uitleggen? De simpelste dingen lukten hem niet meer.
Tranen vulden haar ogen. De verpleegkundig specialist sloeg een arm om haar heen. Ze stonden nu niet meer tegenover elkaar, maar naast elkaar.

Later op de ochtend bezocht ik met de arts een patiënt die was opgenomen met een longontsteking. Bij iedere ademteug was het rochelen van zijn slijm hoorbaar. De arts-assistent en ik vertelden hem dat hij niet meer naar huis kon, omdat zijn fysieke conditie dat niet meer toestond. De enige optie was het verpleeghuis. Zijn vrouw zat al in een verpleeghuis, maar we konden niet garanderen dat hij op dezelfde plek terecht zou komen. Toen we hem dat vertelden, zuchtte hij diep. Het slijm in zijn longen produceerde een dalende, sombere toon. Hij begreep dat het niet anders kon.

In de middag ging ik langs bij een vrouw van in de tachtig die vandaag te horen had gekregen dat ze uitgezaaide darmkanker had. Bij opname was nog geen tijd geweest om naar haar hart en longen te luisteren. Ik vertelde dat ik dit nu nog kwam doen.

‘Wat zeg je? Ik hoor heel slecht.’

Ik ging gehurkt naast haar zitten. Routineus draaide ze haar hoofd en linkeroor naar me toe.

‘Ik kom nog even naar het hart en de longen luisteren, mevrouw!’ sprak ik op luide toon.

‘Waarom,’ vroeg ze zich af. ‘Heeft dat nog wel zin?’

Haar machteloze blik was besmettelijk. We hadden een gesprek over haar vrees om pijn te lijden. Ze pakte mijn hand vast. Ik zat nog altijd op mijn hurken en luisterde. Wanneer ik een vraag beantwoordde, draaide zij telkens haar oor naar mij toe zodat ze me goed kon verstaan. Tijdens mijn uitleg over pijnstilling merkte ik dat ze mijn hand meer ontspannen vasthield.

Later hield de geriater nog een gesprek met haar in bijzijn van familie. Er werd besproken dat er geen behandelopties meer waren. Desondanks, zo kregen we later te horen, vonden ze het een heel fijn gesprek. De geriater had oprechte aandacht getoond en zijn woorden zorgvuldig gekozen. De patiënt had zich geen betere steun kunnen wensen.